persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Gentse aspecten in aanvulling op ‘Het verhaal van Vlaanderen’
STAD – 06 maart 2023 – Tussen 10 mei 1940 – datum waarop Duitsland ons land binnenviel – en vandaag, is doorheen de hele geschiedenis nog nooit zo veel veranderd op korte tijd.
Daarover had Tom Waes, speaker van ‘Het verhaal van Vlaanderen’, het in de laatste aflevering op zondagavond.
We gaan hem zoals gebruikelijk niet navertellen. We gaan op ons manier dit tijdgewricht invullen met focus op Gent.
We splitsen de aandachtspunten op in twee blokken: één over Gentse aspecten die met de oorlog te maken hebben, en één die handelt over hoe de maatschappij zich ontwikkelde na afloop van die oorlog.
Opgelet, de aangeboden items zijn niet exhaustief, ze moeten een enkel beeld helpen schetsen van de evolutie en de samenleving – en dit, in 10 punten.
Tijdens WO II
1 Niet erg veel mensen weten dit. In het Gentse “Miljoenkwartier” staat een grote woning die bekend was als het “Gestapohuis“.
Aan het Paul de Smet de Naeyerplein, met de hoek van de Krijgslaan staat ‘Villa Hubain’, en die was tijdens WO II een ‘Gestapo‘-hoofdkwartier.
In de kelders van de villa werd gefolterd, en er werden ook verzetsmensen, zoals Schellebellenaar Albert Temmerman, geëxecuteerd. Er loopt een aanvraag voor een wijkbudget om voor die woning een infobord te plaatsen om e.e.a. duidelijk te maken aan de voorbijganger. Uit: ‘Participatie Stad Gent‘.
Eerder belichtten we dit thema in een editie van de blogrubriek ‘Gentse Winter’.
2 In het Citadelpark staat een bunker en die viel meteen in vijandige handen
In het Citadelpark, in het bijzonder aan het Théodore Canneelpad, ligt de toegang tot een bunker en een deel van de overkoepelde kazematten. Die toegang loopt via een villaatje, bovenop een heuvel.
De bunker werd gebouwd door het Belgisch Leger, maar werd meteen na de bezetting ingenomen door de vijand. Aan het einde van WO II staken die de bunker – volledig bekleed in vloerlinoleum – in brand. In 1947 nam de Civiele Bescherming er haar intrek, tot in 1988.
3 Bunker van Maria Midellares.
Op het domein van Maria Middelares, aan de kant van het klooster/ rusthuis bevindt zich nog een Duitse bunker uit WO II. Uit: Een snelle hap Kortrijksesteenweg
Wie alles over (Gentse) bunkers wil weten, leest de gespecialiseerde blog ‘Bunkergordel‘ van Luc Van de Sijpe.
4 In Zwijnaarde, rond een kasteel, lag Duitse oorlogsmunitie. Het kasteel bestaat niet meer. Het is ontploft.
In het park ‘de Ghellinck d’Elseghem’ stond het kasteel van de gelijknamige familie achter een lange muur langsheen de Hutsepotstraat. Het kasteel ‘de Ghellinck’ is verdwenen omdat de bezetter tegen het eind van WO II er het – in het kasteelpark ingegraven – munitiedepot heeft laten ontploffen.
Het kasteel was compleet vernield. In het park bevindt zich onder meer nog de hovenierswoning in villastijl van circa 1900 en de vroegere smidse, stallingen en personeelswoningen uit 1906.
‘Ridder’ de Ghellinck d’Elseghem, uit de Franse adelverheffing, naar wie een park langsheen de N60 en de Hutsepotstraat werd genoemd, was de bouwheer.
Uit ons artikel over Adellijk Zwijnaarde
5 Op 15 juli 1944 bevrijdde “het verzet” in Gent op spectaculaire wijze geheim agent Albert Mélot uit Duitse handen in de Papegaaistraat.
“Op zaterdag 15 juli 1944 rond het middaguur beukt een handkar ongenadig hard in op een Duitse auto op de hoek van de Maagdestraat en de Papegaaistraat in Gent. De auto moet stoppen. Twee leden van een zeskoppig commando nemen de Duitse chauffeur en de onderofficier onder vuur. Ze komen allebei om het leven. De buit, geheim agent Mélot, wordt vliegensvlug uit het voertuig gehaald, in een vluchtauto gestopt en buiten de stad gevoerd.” Het citaat komt uit een artikel in vrt NWS.
Albert Mélot vluchtte eind 1942 uit zijn thuisstad Namen naar het buitenland, omdat hij verzetsdaden had gepleegd, en gezocht werd.
Terug in België, werd hij door de geallieerden naar Gent gestuurd om te helpen met het verzet tegen de bezetter.
Op 14 juni 1944 werd hij door de Duitse ‘Feldpolizei’ opgepakt en belandde in de ‘Nieuwe Wandeling’. Hij werd geregeld van daar naar het hoofdkwartier aan de Kouter gebracht. Een aantal personeelsleden van de werkhuizen van de spoorwegen, het ‘Arsenaal’ van Gentbrugge, bevrijdden Mélot uit een Duitse auto tijdens dergelijk transport. Dit was in de Papegaaistraat met de hoek van de Maagdestraat.
Er hangt een gedenkplaat in de Maagdestraat.
‘De papegaai is niet dood’ is de titel van een boek uitgegeven bij uitgeverij Sterck & De Vreese. Auteur: Marc Verschooris.
6 Bevrijdingstroepen stromen Gent binnen.
Een plakkaat aan de Delhaize aan de Heuvelpoort herinnert ons eraan dat ook langs daar Britse bevrijdingstroepen Gent binnenkwamen. Dit was op 6 september 1944.
7 Luchtgevecht boven Sint-Denijs-Westrem tussen Duitsers en Polen.
Aan de Twaalfapostelenstraat in Sint-Denijs-Westrem werd een muurschildering aangebracht die het waargebeurde verhaal vertelt hoe op de eerste dag van het nieuwe jaar 1945 Sint-Denijs-Westrem en Gent werden opgeschrikt door luchtgevechten!
Op nieuwjaarsdag 1945 bombardeerde de Duitse Luftwaffe het vliegvield van Sint-Denijs-Westrem. Het was een van de laatste grote luchtslagen van WOII. De Duitsers probeerden nog vliegvelden van de Belgen te vernietigen, alvorens te vluchten vooraleer de oprukkende geallieerden ter plekke zouden zijn.
Op het vliegveld van Sint-Denijs-Westrem – dit is nu de site waar o.a. Flanders Expo staat – was de tijdelijke stationeringsplek voor Poolse Spitfire-gevechtsvliegtuigen. De piloten hadden net de opdracht voltooid om Duitse stellingen rond de Maas te bombarderen. Op hun terugkeer naar Sint-Denijs-Westrem verrasten ze de Duitse piloten die het vliegveld wilden plat leggen.
Uit ons verhaal Wààr gebeurd, en op de muur geschilderd!
8 Bevrijdingsfeesten en ‘Bommelfeesten’.
In de Vlierstraat en de Bommelstraat – in de buurt van de Zwijnaardsesteenweg – ontstond in de jaren kort na WOII de gebuurtefeesten. Die waren de prelude voor de “bevrijdingsfeesten” op de Zwijnaardsesteenweg, die een week later volgden en die grootser waren opgezet.
De feesten vonden steeds begin september plaats en duurden drie dagen. Ze trokken enorm veel volk.
Lees meer over die feesten op deze blog
Na WO II
9 Na WO II komt het consumentisme. De opkomst gaat gepaard met een groot aanbod aan verbruiksgoederen en huishoudelijke goederen die worden aangereikt in een geheel nieuw distributiesysteem: de grootwarenhuizen. Neem als gekend voorbeeld de ‘Sarma’ op de Korenmarkt. Bij de opening van de nieuwe Sarma in 1960 huisde het pand het eerste zelfbedieningsrestaurant van Gent. Ook de grote kleermakerszaken maken plaats voor confectiezaken, etc.
10 Grote industriële projecten zoals steenkoolmijnen, staalproductie en metallurgiebedrijven komen in problemen met arbeidskrachten.
Hierom worden buitenlandse arbeiders aangetrokken. Ze komen uit Italië, Marokko, en later uit Griekenland en Turkije.
De migranten – vooral Turkse – die voor die reden naar België afzakten, stromen in Gent ook door naar de textielsector. Hoe dit ontstond lees je op deze blog.
Hoe die Turkse migranten zich in de jaren ’60 en ’70 inbedden rond de Sleepstraat, lees je in ons verhaal geschreven door de Gentse historica Tina De Gendt.
Doordat Belgen/ Gentenaars massaal de stad ontvluchtten, lagen vele straten, waaronder winkelstraten, er verlaten bij. Die huizen worden gekocht door de migranten. Denk aan de Wondelgemstraat, Bevrijdingslaan, Sleepstraat…
Sindsdien is onze maatschappij grondig veranderd. Voeg daar nog nieuwe migratiestromen aan toe en daar is de ‘multiculturele samenleving’, een begrip dat volgens Tina De Gendt moet wijken voor ‘superdiversiteit’. Inderdaad, de maatschappelijke positie van het individu is intussen ook sterk gewijzigd.
‘Het verhaal van Vlaanderen‘ is een tiendelige serie op Eén en op vrt Max. Elke zondagavond. Bekijk de laatste aflevering op VRT MAX
Lees ook op deze blog:
STAD – Eerste wereldoorlog in Gent: Koedienst, paardenkweek, spionnencafé, zeppelin…
Vlaamse rebellie temidden van oorlogen! Maar er was méér, toch?
“Groeninge veld! Groeninge veld!” is wapenspreuk van familie Borluut
STAD – Tom Waes vermeldde grafheuvels in Sint-Bernadettewijk
Lees ook op deze blog:
