persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Tom Waes en ‘Het verhaal van Vlaanderen’
STAD – 17 januari 2023 – Tom Waes & crew slaagden er opnieuw in om een boeiende les geschiedenis te brengen op televisie op zondagavond. Ditmaal ging het over de vroege middeleeuwen. Gentenaars konden zich thuis voelen in deze derde aflevering van de serie, want de eigen abdijen kwamen ruim aan bod tijdens die “duistere” middeleeuwen.
Naarmate we meer te weten komen, worden die vroege middeleeuwen minder “duister”…
Het jaar 650
Het beeld bovenaan deze pagina: Amandus komt de Schelde afgevaren. Deze monnik had de opdracht gekregen om het noordelijke deel – bevolkt door Germaanse “nieuwkomers” – te bekeren tot het Christendom.
Zomaar? Nee. Hij kreeg daartoe de opdracht van koning Dagobert I, die hoopte hierdoor meer controle te verwerven over het noorden van zijn rijk. Het zuiden was eerder geassimilieerd met de cultuur van de gallo-romeinen en werd in een tweede instantie christelijk. In dit opzicht waren de nieuwkomers in het noorden “heidenen”.
Amandus’ missie vertrok vanuit de streek van Doornik. Zo bereikte hij Gent. By the way: de Gallo-romeinse “steden” waren intussen vervangen door rurale – lees boeren- – nederzettingen.
Amandus werd niet met open armen ontvangen. In eerste instantie hoefden de bewoners van het noorden Amandus en zijn bekeringen niet. Die mensen hielden vast aan hun natuurgeloof. Amandus werd meermaals in het water geduwd en moest dikwijls op de vlucht slaan.
Waar of niet waar… er was een “mirakel” nodig opdat de monnik “voet aan wal” kreeg bij de noorderlingen.
Uiteindelijk werd zijn aanhang groter en slaagde hij er in om abdijen te stichten. Meer bepaald: die van Sint-Pieters en die van Sint-Baafs. Omdat zijn uitvalbasis voor de kerstening de ‘Blandinus’ was, wordt aangenomen dat hij eerst de Sint-Pietersabdij stichtte, en later een kerk en een abdij oprichtte die bekend werd als Sint-Baafs.
We nemen een grote sprong in de tijd. Karel Martel en zijn kleinzoon Karel de Grote waren aan de macht geweest. Karel Martel was de abdijen niet zo goed gezind geweest, maar Karel de Grote wel, en zeker zijn opvolger: Lodewijk de Vrome. De abdijen waren daarop vanaf het tweede decennium van de jaren 800 tot bloei gekomen.
Het jaar 861
Het is Kerstmis 861. De “kleine” edelman ‘Boudewijn met de IJzeren Arm‘ haalde de dochter van de machtige Franse koning uit haar gedwongen verblijf in Senlis. Judith van West-Francia ging “met volle goesting” mee met deze bescheiden, maar ambitieuze edelman uit het noorden. De Franse koning had het nakijken.
Als haar vader zich uiteindelijk neerlegde bij de situatie, kregen Boudewijn en Judith een gebied toegewezen, waardoor de eerste steen gelegd werd voor het Graafschap Vlaanderen. Het gebied ligt deels aan de kust, incluis Brugge, en deels bij Gent. Vanaf dan bestaat Vlaanderen voor de geschiedschrijving.
Toen Boudewijn stierf liet hij het graafschap na aan zijn zoon Boudewijn II die toen nog maar 15 jaar oud was. Algemeen wordt aangenomen, dat het Judith was die toen officieus het kersverse graafschap leidde. Judith wordt dan ook de “oermoeder” van het Graafschap Vlaanderen genoemd. De groei kwam tot stand na meerdere intriges.
Straf! Voorafgaand aan de aanleg van een ondergrondse parkeergarage onder het Sint-Pietersplein werd er in 2002 gestart met een archeologisch vooronderzoek. Vorsers vonden toen allerlei zaken waaronder graven in het afgebroken deel van de abdij, van welke – er is geen sluitend wetenschappelijk bewijs – met een beetje goede wil er eentje van Judith zou kunnen zijn. Lees ook op deze blog: Lag Judith eeuwenlang onder de kasseien?
Het jaar 879
Toen de erfgenamen van het Rijk van Karel de Grote een broederstrijd uitvochten – wat grofweg tot het latere Frankrijk en Duitsland zou leiden – zagen de Vikingen vanaf de tweede helft van de 9e eeuw de kans schoon om het westelijk deel van West-Francia aan te vallen en te plunderen.
Hierop sloegen de monniken in de abdijen op de vlucht. De Vikingen waren in onze contreien gelegerd in de Sint-Baafsabdij.
Had de boerengemeenschap het eerst moeilijk om zich tegen de Vikingen te verdedigen, dan waren het uiteindelijk de ‘ringwalburchten‘ rond nederzettingen die bescherming boden tegen de aanvallen en de plunderingen. De Vikingen trokken weg.
Wat niet aan bod kwam in deze aflevering… Boudewijn II huwde Acifthryth van Wessex in 884. De Sint-Pietersabdij kreeg van Acifthryth – dochter van Koning van Engeland Alfred de Grote – een groot domein nabij London upon Thames als geschenk, omdat de abdij een tijdlang de bisschop Dunstan asiel had gegeven na zijn vlucht voor de vorige Engelse koning.
Onder het leiderschap van Boudewijn II was het graafschap flink gegroeid en werd het mettertijd belangrijk binnen het Frankische rijk. Het bestreek het huidige Frans-Vlaanderen, West- en Oost-Vlaanderen. Politiek werd het een factor van betekenis.
Na afloop van die aflevering en de informatie die we erin doorgespeeld kregen, werden die “duistere” middeleeuwen net een beetje minder duister.
‘Het verhaal van Vlaanderen‘ is een tiendelige serie op Eén en op vrt Max. Elke zondagavond.
Lees ook op deze blog:
Vlaamse rebellie temidden van oorlogen! Maar er was méér, toch?
“Groeninge veld! Groeninge veld!” is wapenspreuk van familie Borluut
STAD – Tom Waes vermeldde grafheuvels in Sint-Bernadettewijk
Lees ook op deze blog:
