STAD – Adellijk Zwijnaarde


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina


STAD/ Gent-rand – 12 januari 2019 – De meeste Gentenaars kennen Zwijnaarde vooral van het Kasteel van Zwijnaarde. Weinig bekend is dat er in deze deelgemeente van Gent een half dozijn kastelen staan, ooit zeven… Deze ‘kastelensite’ sluit aan bij de kastelen van Sint-Denijs-Westrem/ De Pinte, waardoor je er een tiental in elkaars buurt hebt.

Kastelen verraden de aanwezigheid van edellieden.

Het Kasteel van Zwijnaarde

Isabella van Habsburg, zuster van keizer Karel, verbleef tijdelijk in het Kasteel van Zwijnaarde. Ze stierf er in 1526. Voor haar komst deed het kasteel onder meer dienst als verblijf voor de Graven van Vlaanderen op het ogenblik dat ze in Gent hun ‘blijde intrede’ kwamen doen.

Kasteel van Zwijnaarde, Joachim Schayckstraat

De nacht voor ze in de Sint-Pietersabdij de ‘investituur’ ontvingen logeerden ze er. Dit was zo vanaf 1420: de tijd van de Bourgondische hertog Filips de Goede

Het waren de monniken van de Sint-Pietersabdij die Zwijnaarde eerst ‘ontdekt’ hebben. Ze kozen Zwijnaarde als grond voor hun zomerverblijf. De monniken bezaten het gebied van 1344 tot 1696. De abten noemden zich de ‘Heren van Zwijnaarde’. Ze lieten er een buitenverblijf bouwen, wat later het kasteel werd.

Kasteel van Zwijnaarde: met rug tegen de Schelde – pic google street view

Het Kasteel van Zwijnaarde werd verwoest tijdens de beeldenstorm van 1578 – een halve eeuw na Isabella van Habsburg – en heropgebouwd in de 17e eeuw door Joachim Arseen Schayck, een abt van de Sint-Pietersabdij. De straat die aan het kasteel paalt, werd naar hem genoemd. Na de Franse Revolutie, in 1797, werd het door de Fransen openbaar verkocht.

Kasteel van Zwijnaarde – pic facebook

Aan het begin van de Belgische tijd werd het kasteel herbouwd in neoclassicistische stijl. Tijdens WO I werd het opnieuw vernield en nogmaals heropgebouwd in 1922. Ditmaal, in neo-rococostijl.

Sinds de 19e eeuw is het eigendom van de familie ‘baron’ della Faille d’Huysse. Een afstammeling uit deze adellijke familie uit de Spaanse adelverheffing, baron Etienne della Faille d’Huysse, was gedurende een halve eeuw burgemeester van Zwijnaarde. Hij stierf in 1975.

Kasteel van Zwijnaarde – Golf Executive Club
Meer adel in Zwijnaardse kastelen

Meer edellieden bezitten/bezaten een kasteel in Zwijnaarde. Vertrekkende van het Kasteel van Zwijnaarde in noordelijke richting, waren/ zijn er de volgende families en hun kastelen:

de Gellinck

‘Ridder’ de Ghellinck d’Elseghem, uit de Franse adelverheffing, naar wie een park langsheen de N60 en de Hutsepotstraat – in de buurt van het technologiepark – werd genoemd, was de bouwheer. Telg Charles Louis Joseph Jean de Ghellinck d’Elseghem stierf er in Zwijnaarde in 1862. De laatste verwant, Claude d’Elseghem Vaernewyck, die het domein in eigendom had, stierf in Zwijnaarde in 1922.

In het park de Ghellinck d’Elseghem stond het kasteel van de familie, achter een lange muur langsheen de Hutsepotstraat. Het kasteel de Ghellinck is verdwenen omdat na twee keer Duitse bezetting, de bezetter tegen het eind van WOII er het – in het kasteelpark ingegraven – munitiedepot heeft laten ontploffen.

Kasteel de Ghellinck is verdwenen – pic bunkergordel.be
Park de Ghellinck – Hutsepotstraat, hoek N60 – pic google street view

Het kasteel was compleet vernield. In het park bevindt zich onder meer nog de hovenierswoning in villastijl van circa 1900 en de vroegere smidse, stallingen en personeelswoningen uit 1906.

De Klosse

Het kasteel De Klosse uit 1845 maar met een veel oudere kern – ook Het Hoedje genoemd – ligt eveneens langsheen de N60. Het was een zomerverblijf. Aan wie het toebehoorde, konden we niet bevestigd zien. Was het de familie de Hemptinne?

Het kasteel is niet zichtbaar vanop de N60, ook al is er een rechtstreekse toegangsweg. Het ligt verscholen achterin in een park. Een ijzeren brug en hek geven toegang tot het park. Het kasteel ligt aan de overkant van het gelijknamige restaurant.

Kasteel De Klosse alias Het Hoedje – pic google street view
Kasteel De Klosse – pic inventaris onroerend erfgoed
’t Nieuwgoed

‘Baron’ Paul Janssen zaliger, uit de Belgische adelverheffing, kocht ooit het kasteel ’t Nieuwgoed of Nieuwenhove uit 1928. Het kasteeldomein bevindt zich tussen de Heistraat en de N60, tegenover het domein de Ghellinck, en zou thans bewoond zijn door een familielid van de bekende farmacoloog – zijn dochter? Het kasteel ligt in een uitgestrekt domein met park en hoeve. De hoeve is thans een centrum voor seminars en feestelijkheden. Pittoresk is, dat in de receptieruimte in de voormalige stal, de vakken waar de koeien tussen stonden, bewaard zijn gebleven. 

In 1915 brandde het kasteel volledig uit. In opdracht van ‘ridder’ Emile Soenens werd op de oude grondvesten in 1928 een nieuw kasteel gebouwd in Franse stijl. Het kasteel is goed zichtbaar vanop de N60.

Kasteel ’t Nieuwgoed alias Nieuwenhove – bij N60 – pic google street view
Kasteel ’t Nieuwgoed – pic inventaris onroerend erfgoed

Het Soenenspark, langsheen de N43 in Sint-Denjis-Westrem, werd naar die familie genoemd.

Rijvissche

Het Kasteel Rijvissche – ook wel Reivissche gespeld –is genoemd naar de Gentse familie Rijvissche, de oudst bekende eigenaars van het kasteel. In de 16e eeuw was het kasteel in het bezit van een andere belangrijke Gentse familie, met name Van der Sickelen, die in Gent ‘De Sikkel’ aan de Hoogpoort-Nederpolder bezaten. (Lees op deze blog: vander Sickelen’s leven nu in VS en CanadaOok schrijver en Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlynck verbleef meermaals in het kasteel, toen Ryvissche bewoond werd door zijn grootmoeder.

Het kasteeldomein heeft haar middeleeuwse karakter behouden. Bijzonder is de dubbele grachtengordel. Binnen de omwalling bevindt zich ook een hoeve genaamd ‘t Hof Rijvissche.

Kasteel Rijvissche – pic inventaris onroerend erfgoed
Kasteel Rijvissche – kruispunt Heistraat en Rijvisschestraat – pic google street view

Het kasteel ligt aan het kruispunt van de Heistraat en de Rijvisschestraat, maar is daar quasi volledig aan het oog onttrokken, met uitzondering van de frontwoning.

Predikherenhof

De familie ‘ridder ‘ Van Pottelsberghe de la Potterie, middeleeuwse adel uit de 12e eeuw, was bouwheer van het kasteel Predikherenhof – ook Kasteel Pottelberghe genoemd – uit 1909 aan de Heistraat. Voordien was het een omwalde hoeve.

 

kasteel Predikherenhof alias Pottelberghe – Heistraat – pic inventaris onroerend erfgoed
Puttenhove

Dicht bij de N43, op de wip tussen de gemeentegrens van Sint-Denijs-Westrem en Zwijnaarde, ligt het kasteel Puttenhove aan de Putstraat. Dit kasteel stamt allicht uit de 15e eeuw. Inventaris Onroerend Erfgoed: “Volgens de overlevering verbleef Filips II er in 1549 voor hij als graaf van Vlaanderen in de Gentse Sint-Pietersabdij de investituur ontving”.

Het kasteel werd door de Calvinisten vernield in 1578, was in de 18e eeuw eigendom van de familie Triest, werd nog eens verwoest door Franse legers, waarna het na tientallen jaren leegstand opnieuw werd heropgebouwd in 1840. Tijdens die 19e eeuw werd het kasteel bewoond door een edelman uit de Oostenrijkse adelverheffing: ‘ridder’ Florent Soenens.

Het domein had oorspronkelijk een walgracht en een aparte gracht rond een hoeve. Die omwalling is slechts ten dele bewaard gebleven.

Kasteel Puttenhove aan de Putstraat – pic google street view
Kasteel Puttenhove – pic inventaris onroerend erfgoed
Kasteel Puttenhove – pic inventaris onroerend erfgoed

Meer kastelen en landhuizen. De hele omgeving staat vol kastelen of grote landhuizen. In Sint-Denijs-Westrem:

Grand Noble

Het kasteel Grand Noble bij de N43 – staat eigenlijk nét op grondgebied De Pinte – is het portaal voor het Parkbos-in-wording, dat zich o.a. verder uitstrekt over het grondgebied Zwijnaarde in de richting van de kastelen van Puttenhove en Rijvissche.

Kasteel Grand Noble, N43
Borluut

Het kasteel Borluut – aan de Kleine Gentweg in Sint-Denijs-Westrem – stamt oorspronkelijk uit 1411 en was tot midden de 18e eeuw in handen van de middeleeuwse adellijke familie ‘ridder’ Borluut. In Gent bezat de familie het Borluutsteen aan de Korenmarkt. Telg Jan Borluut vocht met een militie mee in de Gulden Sporenslag.

Het huidige neoclassicistische kasteel met vijver werd opgetrokken in 1858 in opdracht van ‘graaf’ Borluut d’Hoogstraate. De stad is eigenaar van het kasteel sinds 1978. Het kasteel is door middel van een brede lindendreef verbonden met de N43. F.D.

Kasteel Borluut, Kleine Gentweg Sint-Denijs-Westrem – pic inventaris onroerend erfgoed
Kasteel Borluut – situering – pic inventaris onroerend erfgoed

Er is ook nog het kasteel Herry of ‘kasteel Sint-Denijsaan de Adelaarsstraat, bij de dorpskom van Sint-Denijs-Westrem. Verder zijn er nog een groot aantal landhuizenhet Mariasteen aan de Duddegemstraat, Landhuis Het Anker, aan de Scheepsankerstraat, een villa uit 1900 in neo-Vlaamserenaissance-stijl, gelegen dichtbij het rond punt van de N43 met de laan in de richting van De Pinte en Herenhuis Les Châtaigniers aan de Hemelrijkstraat.

Marc Van Montagu – pic Michiel Hendryckx

Met een beetje goede wil, kan je stellen dat Zwijnaarde ook het ’tijdelijk’ verblijf was van ‘baron’ Marc van Montagu, uit de Belgische adelverheffing. (Lees op deze blog: Tumult op het patattenveld). Hij woonde er allicht niet, maar passeerde vele dagen als vorser in het Technologiepark van Zwijnaarde aan de Tramstraat, met zijn Plant Genetic Systems – in de jaren ’80 baanbreker in genetische manipulatie. Thans woont hij in de VS.

Karel van de Woestijne – ets Henri van Straten uit 1937

De schrijver Karel van de Woestijne – van wie dichtersverzen tegen de gevel van ‘den Blandijn’ zijn neergestreken – heeft er de laatste jaren van zijn leven gewoond. Karel had zijn ‘Vader-Huis‘ in de Sleepstraat 106, studeerde aan UGent. Hij woonde in de Leebeekstraat, toen nog genoemd: Oude Ijzerenweg. De trein kwam toen nog uit het Zuidstation, over de De Pintelaan, en liep langsheen zijn huis. De Ringvaart bestond nog niet. In 1929 had hij “wat late zon op zijn baard” en stierf hij op 51-jarige leeftijd in zijn huis, dat thans op een ‘eiland’ staat tussen Ringvaart/R4 en E40.

Dit verhaal over Zwijnaarde maakt deel uit van een reeks over rand- en fusiegemeenten. Lees meer op deze blog:

Het mooie, maar versneden Zwijnaarde

 

 

Kastelen en villas in Mariakerke

 

 

Afsneedorp: kerk, grafzerk en landgoed

 

 

Het oude Sint-Denijs-Westrem

 

 

‘Marka’, Vroonstalle, Sint-Catharinakerk, Wondelgem

 

 

Gentbruggekouter, haar kastelen, haar kerkhof…

 

 

Drongen, met haar Norbertijnenabdij en haar kapel van Petit

 

 

STAD – Kastelen in Gentbrugge

 Naar Facebook

Terug naar hoofdpagina

NAAR ARCHIEVEN

Lees ook op deze blog:

STAD – ARTIKELOVERZICHT 2019
STAD in 2016 - ARTIKELOVERZICHT
STAD – ARTIKELOVERZICHT 2016-2017-2018