persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Eerst Gentenaars, daarna Hollanders, dan Amerikanen en Canadezen
STAD – 07 december 2016 – Onder een koffie in de Vooruit laat Mieke Thienpont, stadsgids en lid van de Gentse Gidsen, zich ontvallen dat ze aan toeristen een anekdote vertelt over een Amerikaan die naar Gent afreisde op zoek naar zijn roots. Zijn naam? VanSickle, voornaam (voorlopig voor mij) onbekend, verwant met Peter VanSickle, nazaat van de eigenaresfamilie vander Sickelen aan de Hoogpoort-Nederpolder.
Merkwaardig, na al die eeuwen. De Sikkel – tegenwoordig opgedeeld in de Grote Sikkel, Achtersikkel en Kleine Sikkel – was de woning van de familie vander Sickelen sinds de 13e eeuw.
Het verhaal
Op het web vindt men het merkwaardige verhaal van de Canadese Christine Ghesquire over De Sikkel. Dit, in een forumchat over familienamen waarvan de herkomst kan worden gezocht via een historisch krantenarchief. Die chat is gericht aan ene Joanne Singer en dateert van 10 augustus 2005. Het lijkt een laat antwoord op een vraag die Joanne stelde aan Christine in een informatieuitwisseling op een internetforum van 6 maart 2004.
In de aanhef staat: “In reply to: Re: Van Siclen = VanSicklen, Van Sickle”
Christine Ghesquire verduidelijkt in haar antwoord dat ze voor haar uitleg de mosterd haalde bij Ontario Genealogical Society (O.G.S.), gevestigd in de Canadese stad Hamilton.
Chrisine verwijst naar het boek “History of the VanSickle Family in the United States of America” geschreven door John VanSickle in 1880. Het is duidelijk dat de familienaam door de eeuwen heen in meerdere varianten verbasterd werd.
Haar bron bij O.G.S. meldde haar dat ene Mrs A. Johnson, een nazaat van Peter VanSickle, beweert dat diens vader Abraham, samen met andere gezinnen met dezelfde familienaam van New Jersey, VS, naar Canada emigreerden en daar in elkaars buurt gingen wonen.
American Research Bureau in Washington D.C. wist dan te vertellen wie precies uit Europa naar de Verenigde Staten emigreerde, alsook waar en wanneer. Grappig detail is dat ze daar de familienaam verklaren als die van het beroep van “tuinier”. (Vroeger maaide men inderdaad gras met een sikkel)
De rest is ernstiger. De eerste emigrant uit de familie kwam uit Holland, stelt het research-bureau. Hij heette Ferdinandus VanSickelen. Hij werd geboren in 1635, en verhuisde naar het toenmalige New Amsterdam, originele naam van New York. Noteer dat we hier in de Hollandse Gouden Eeuw zijn.
Ferdinandus was 17 jaar toen die daar aankwam. Het bureau weet nog te vertellen dat hij zich vestigde in Flatlands, Long Island, in de staat New York. Rond de eeuwwisseling 19-20e eeuw zou hiervan nog een spoor te zien zijn geweest, onder de vorm van “the VanSicklen Station on the Brooklyn elevated railway”. Dit zal de verdienste van een van zijn nazaten zijn geweest.
Ferdinandus zelf werd genoemd als eigenaar van een grote boerderij. Hij zou gehuwd geweest zijn met Eva Antonise Jansen en met haar drie zonen en vijf dochters hebben gehad. De kinderen zouden vriendschap aangeknoopt hebben met Indianen van de Canarsie stam die daar in de buurt leefden. In de volgende generaties zou telkens een familielid officieel vertaler geweest zijn voor de indianen bij de Nederlandse en later Britse heersers. Van de zonen is verder geweten dat ze een zeer succesvolle handelsmarkt op poten zetten, wier luister reikte tot in de stad New York. De markt ging samen met grote festiviteiten.
Een van de zonen, Johannes, een studax, vertrok naar New Jersey, meer bepaald naar “the valley of the Raritan River”. Uit bronnen leidt men af dat dit gebeurde voor 1669. Hij stichtte er een familie die later vele vertakkingen zou hebben. Drie takken verhuisden op een bepaald ogenblik van het Amerikaanse New Jersey naar Ontario in Canada. Meer in het bijzonder: die van Isaac sr. rond de eeuwwisseling van de 18-19e eeuw. In een document stelde Isaac sr. dat ze gevlucht waren voor de rebellie in dat deel van Amerika. Het is duidelijk dat hij verwijst naar de vrijheidsstrijd van de Amerikanen ten aanzien van de Britten, die genoodzaakt waren om in 1814 de onafhankelijkheidsverklaring te ondertekenen – in Gent! (Lees ook in het Archief van deze blog: Schoon Volk in de Veldstraat) Afkomstig uit een andere familietak, kwam ook Reynier VanSickle rond hetzelfde tijdstip naar Canada. Eén van zijn kinderen was Peter VanSickle.
Het is dus naar die familie dat stadsgids Mieke Thienpont anekdotisch verwijst wanneer ze met toeristen bij de Kleine, Grote en Achtersikkel staat.
De familie van de oorspronkelijke Gentse bewoners is dus naar Holland verhuisd. Het wanneer en het waarom komen we ook te weten. En ook: waar de familie vandaan kwam alvorens zich in Gent te vestigen.
Waarom ze van Gent naar Holland vertrokken? Ook hier speelt de tijdsgeest een belangrijke rol. Toen Ferdinandus VanSickelen leefde, in de Hollandse Gouden Eeuw, kreunde Vlaanderen onder het Spaanse juk. Als de Amerikaanse VanSickelen’s naar Canada emigreerden omwille van rebellie in hun streek, trokken de Gentse voorouders vander Sickelen heel zeker naar Holland omwille van de Spaanse Inquisitie en de Beeldenstorm met als triest hoogtepunt de onthoofding van de Graven van Horne en Egmont – die overigens voorafgaand in het Spaans Kasteel in Gent opgesloten zaten – en, even later, de Tachtig Jarige Oorlog die begon in 1568.
Christine Ghesquire – die haar verhaal op een chatsessie naar boven spitte – verwijst naar Mrs A. Johnson, een nazaat van Peter VanSickle, wanneer ze stelt dat de familie oorspronkelijk afstamde van de Noormannen en vanuit het Franse Amiens (later heeft ze het over Seclin) naar Gent kwamen, ergens voor 1338, schrijft ze. Ze weet ook dat familielid George, in 1406 Abt van Sint-Baafs zou geweest zijn en dat “Anthony” (Antoon?) Protestant was en in 1566 naar Holland verhuisde. Hij zou daar Raadslid zijn geworden van de Provincie Zeeland. Hij zou de ‘Pacificatie van Gent’ meeondertekend hebben. Verdrag, waarbij de gewesten van de lage landen probeerden een vuist te maken tegen de Spaanse bezetter, en afgesloten in de Pacificatiezaal van het stadhuis in Gent.
In de weergave van de chatsessie van Christine en Joanna valt ook nog iets interessants te leren over de familie in de periode voorafgaand aan hun komst in Gent. De familienaam ‘van(der)Sikkel’ zou een verbastering zijn van ‘de Seclin’ – gemeente in het huidige Noord-Frankrijk in het arrondissement Lille of Rijsel. Die gemeente was toen nog Vlaams. Het gebied werd Frans in de tweede helft van de 17e eeuw, begin 18e eeuw als gevolg van de oorlogen van Louis XIV.
Opnieuw was het onheil dat de familie ertoe bracht om te verhuizen. In 1338 zou een Engels leger het stadje Seclin hebben platgebrand.
De familie, oorspronkelijk Noormannen, verhuisde dus van Seclin naar Gent, van daaruit naar Zeeland, van daaruit naar New York, later naar New Jersey en tenslotte naar Ontario in Canada. →
De feiten
De Achtersikkel en Grote Sikkel liggen aan de Hoogpoort en stammen uit de 15de en 16de eeuw.
De Achtersikkel vormde samen met de Grote en de Kleine Sikkel één geheel. Het was eeuwenlang eigendom van de patriciërsfamilie vander Sickelen, die zowel in de grafelijke ambtenarij als op politiek vlak haar sporen had verdiend.
Stad Gent over de Achtersikkel: “Rondom het binnenpleintje in de Biezekapelstraat staan gebouwen uit diverse verschillende materialen. Het kleine bakstenen hoektorentje behoort tot het oudste gedeelte.” “De 15de-eeuwse toren uit kalkzandsteen met de aanpalende kapel wordt bekroond door een prachtige achthoekige stenen belvedère in renaissancestijl, gebouwd rond 1566.”
“De Grote Sikkel, op de hoek van de Biezekapelstraat en de Hoogpoort, is opgetrokken uit Doornikse kalksteen en dateert volgens archiefstukken uit 1481.
Op het einde van de 19de eeuw kocht de stad Gent dit gebouw […] en bracht er het muziekconservatorium in onder.”
De Kleine Sikkel: Een 13de-eeuwse patriciërswoning aan de Nederpolder.
De Kleine Sikkel ligt vlak naast de Grote Sikkel en de Achtersikkel. Voorbij de Biezekapelstraat, die de Kleine Sikkel scheidt van de Grote/Achtersikkel, verandert de straatnaam in Nederpolder.
Stad Gent: “Het imposante gebouw op de hoek van de Nederpolder en de Biezekapelstraat staat bekend als de Kleine Sikkel en dateert uit het begin van de 13de eeuw.” “De overwelfde kelder op romaanse zuilen is het enige resterende onderdeel uit de 13de eeuw.” “De dichtgemaakte toegang van de Kleine Sikkel is overdekt met een spitse ontlastingsboog. In het blinde boogveld prijkt een wapenschild met drie sikkels, een verwijzing naar de familie vander Sickelen.” F.D.
Even aandacht voor Christine’s verbasterde familienaam. Ghesquire verwant met het Vlaamse Ghekiere dat ook van het Franse Ghesquière komt, wat braakliggend veld betekent. De uitgang ‘Esquire’ klinkt vertrouwder in het Engels, gezien het een titel is voor advocaten in de VS en een beleefdheidstitel in het VK.
Lees ook op deze blog:
Lees ook in het Archief 2015 van deze blog: