persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
DEEL IV – De oostelijke kant van de Vrijdagmarkt
STRATEN/ STAD – 21 januari 2024 – Het meest markante gebouw aan de oostelijke kant van de Vrijdagmarkt is uiteraard het ‘Toreken’. Daarnaast is allicht nog het meest authentiek, het nr. 32, rechts van het café ‘De Postiljon’, met haar trapgeveltje, en haar uitbeeldingen van ‘Geloof’, ‘Hoop’ en ‘Liefde’.
In Deel III bespraken we de kant van het ‘Lakenmetershuis’. In Deel II beschreven we de noordelijke kant (ter hoogte van het Anseeleplein). In Deel I hadden we het over de westelijke kant.
Elk deel beschrijft de historische gebouwen en besteedt aandacht aan de handelszaken van enkele decennia geleden. Elk deel wordt afgesloten met een brok geschiedenis.
SERIE – De markt hebben we opgedeeld in “blokken”. We brengen elk blok in een apart artikel. De beschrijvingen van de huizen en de oude foto’s komen uit ‘Inventaris Onroerend Erfgoed’.
Nr. 29
“Hoekhuis met de Wijzemanstraat (…) daterend uit het eerste kwart van de 20ste eeuw. Aanpassing en wederopbouw van drie oudere huizen (…) respectievelijk een 18de-eeuwse halsgevel (…) met bewaarde zijgevel in de Wijzemanstraat (…).”
Nr.30
Nr. 31, 31A
“Bakstenen hoekhuis (…) uit de tweede helft van de 18de eeuw. Nog bepleisterde begane grond. (…) Eertijds zogenaamd “De dry eeckels“, heden verwijst een reliëf op de fries nog naar de oude huisnaam.” Een smal huis op de rechterkant werd mee opgenomen in het huidige complex.
Nr. 32 (rechts van café Postiljon)
“Eertijds ‘Lijnwaadmarkt’. Mooi barokgeveltje (…) daterend uit de tweede helft van de 17de eeuw. (…) De sculpturale vullingen van de overkragende tudorbogen op voluutconsoles onder meer voorstellingen van ‘Geloof’, ‘Hoop’ en ‘Liefde’ boven de benedenvensters en -deur, zijn verwaarloosd.” Noot: in 2009 waren die bogen al minder verwaarloosd.
Nr. 33-34 (met achtergevel aan Sint-Jacobs)
“Diephuis (…) uit het eerste kwart van de 18de eeuw. (…) Achtergevel uitziend op Bij Sint-Jacobs: bepleisterde klokgevel op arduinen plint met keldervensters (…).”
Nr. 33
Nr. 34
Nr. 35
“(…) Topgevel uit de 17de eeuw, aangepast als lijstgevel in het eerste kwart van de 19de eeuw (…). Deurvensters met gietijzeren leuning uit de eerste helft van de 19de eeuw op de tweede bouwlaag. Houten winkelpui op arduinen plint met keldervensters.”
Nr. 35(a)
Afgebroken en vervangen door bijgebouwtje ‘Toreken’
Nr. 36: Het ‘Toreken’
“Het Toreken werd tijdens het derde kwart van de 15de eeuw gebouwd als gildehuis van de huidenvetters of leerlooiers. Van 1980 tot 1983 werd het gerestaureerd en uitgebreid naar ontwerp van Jean Van den Bogaerde, met medewerking van onder andere Romain Berteloot.” Méér info
Thans, in de komende jaren een nieuwe bestemming. (Het ‘Poëziecentrum’ zal verhuizen naar het ‘Huis van Oombergen‘, alwaar het ‘Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren’ – ‘KANTL’) in de Koningstraat.
-50 EN -15 JAAR – De foto’s zijn van ca. vijftig en van ca. vijftien jaar geleden. Of nog anders gesteld: het verschil tussen de foto’s is vijfendertig jaar evolutie. Net zoals de foto’s is de informatie over de huizen afkomstig uit ‘Inventaris Onroerend Erfgoed’.
Geschiedenis – Franse Tijd: Vrijheidsbeeld…
Op 26 augustus 1796 vond hier op de Vrijdagmarkt, voor de eerste maal in Gent, een executie plaats met de guillotine. Het betrof een jonge wever uit Nazareth die terechtstond voor moord en baanstroperij (struikroverij). De laatste onthoofding vond plaats op 25 januari 1822 toen Lieven van Butsele voor vadermoord zijn vuist werd afgehakt om uiteindelijk door de guillotine een kopje kleiner te worden gemaakt.
Op de Vrijdagmarkt werd op de leegstaande sokkel waarop ooit het beeld van keizer Karel had gestaan, een houten Frans ‘vrijheidsbeeld’ geplaatst. Op dezelfde markt stond ook een Franse ‘Vrijheidsboom’, een symbool van de Franse revolutionairen.
“Twee eeuwen lang heeft Karel V midden de Vrijdagmarkt op een hoge zuil geprijkt en het waren de Fransen, de Republikeinse legers die bij het binnentrekken van onze stad, als eerste bewijs van hun haat tegen de tirannie en van hun zogezegde vrijheidsliefde, het beeld van de keizer van zijn voetstuk rukten en met een koord om de hals door het opgehitste gepeupel langs de straten van de stad lieten sleuren.” Dixit ‘Open Journals’, UGent, Paul Kluyskens, 2011.
In die tijd werden belangrijke plaatsnamen vervangen door Franse. De Vrijdagmarkt werd “Place de la Liberté”
In onze blog hebben we een volledige serie, gewijd aan Napoleon en de invloed die hij heeft uitgeoefend op Gent: ‘Wat had Napoleon met Gent te maken?‘
Nadat Keizer Karel in 1540 de macht van de gilden had ontnomen, kwam het Toreken in privé-handen. In 1883 kocht Gent het terug en na het einde van de noodzakelijke restauratiewerken in 1983 verkreeg het zijn huidig uitzicht. Nu is er het poëziecentrum gevestigd. Dit zal over afzienbare tijd verhuizen (zie hoger).
In 1837 werd een historisch balkon aan de vroegere woning van Jacob van Artevelde aan de Kalandeberg gerestaureerd. In 1845 liet de stad een borstbeeld vervaardigen van Jacob van Artevelde en werd het huidige Sint-Annaplein naar hem genoemd. In september 1863 kreeg Jacob van Artevelde een standbeeld op de Vrijdagmarkt.
Bij de oude foto’s uit de website van ‘Inventaris Onroerend Erfgoed’ hebben we moeten vaststellen dat een hele reeks foto’s gedateerd ‘2014’ niet uit dat jaar kunnen komen, maar eerder in het midden van de jaren ’70 gemaakt werden. In dit artikel hebben we dit gecorrigeerd.
Lees ook: Deel I – De Vrijdagmarkt aan de westelijke kant (kant Grootkanonplein)
Deel II – De Vrijdagmarkt aan de noordelijke kant (ter hoogte van het Anseeleplein).
Deel III – De Vrijdagmarkt aan de kant van het ‘Lakenmetershuis’
Deel V – Vrijdagmarkt: haar ‘De Bonte Mantel’ en haar ‘Tooghuis’
Deel VI – De Vrijdagmarkt, zuidwestelijke kant, richting Grootkanonplein
Lees ook op deze blog:
Lees ook op deze blog:
