STAD – 18e eeuwse stadspaleizen

Hotel Clemmen ofte Museum Arnold Vander Haeghen aan de Veldstraat is een statig huis – een stadspaleis eigenlijk – uit 1746, van de tekentafel van architect David ‘t Kindt. De eerste eigenaar verkocht het twintig jaar later aan lijnwaadhandelaar Joost Clemmen, die er een katoendrukkerij in vestigde en er een pakhuis langsheen de Leie aan toevoegde. Hij liet de voorgevel in een Lodewijk XV-stijl optrekken. Clemmen werkte samen met Quirinus Vleminckx, bekend Antwerps katoendrukker. Die laatste was eigenaar op papier opdat Clemmen van diens vergunde octrooi kon genieten. Er werkten zowat 100 arbeiders in het achterliggende gebouw. Later verhuisde hij naar de Coupure en stelde een veelvoud aan mensen te werk.

In 1836 werd het gebouw aan de Veldstraat eigendom van de familie Vander Haeghen. Deze drukte er de ‘Gazette van Gent‘ – een krant die al vanaf 1667 verscheen onder de titel “Ghendsche Post-Tydinghe” en in 1723 van naam veranderde. De familie schonk het gebouw uiteindelijk aan de stad. Tegenwoordig is het een museum. De oudst gekende bebouwing op die plek was een zogenaamd ‘Romaans Steen’. Dixit Arthur De Decker.

Hotel d’Hane Steenhuyse aan de Veldstraat kan evenzeer een stadspaleis genoemd worden. Graaf Emmanuel-Ignace d’Hane en zoon Jean-Baptiste d’Hane-Steenhuyse gaven de opdracht voor de bouw van dit hotel in 1768 – bouw, die een vijftal jaren in beslag nam. (Lees ook op deze blog: De glorie van de Veldstraat) 

Naast de Franse koning Louis XVIII, verbleef ook de Russische Tsaar Alexander I in Hotel d’Hane-Steenhuyse. Hij had garnizoenen Kozakken in Gent, die overigens gelegerd waren op de plek die later de wijk Moscou zou genoemd worden. (Lees in het Archief van deze blog: In ‘Moscou’ kennen ze nog altijd “Peetjen Kozak”) Een leuke anekdote is ook dat de Franse koning bij zijn vertrek uit het hotel een porseleinen eetservies aan zijn gastheer schonk, dat nu in het STAM wordt bewaard.

Dit stadspaleis is van de hand van architect Jan Baptist Simoens die de achtergevel en de salle à l’italienne ontwierp. Mogelijk werd de voorgevel ontworpen door architect David ’t Kindt. Rond het begin van de 19de eeuw was het the place to be voor le beau monde. Waarom? Graaf Jean Baptiste d’Hane de Steenhuyse was intendant van het Scheldedepartment onder Napoleon. Hij was goed gekend in Parijs.

In de twintigste eeuw taande de glans van het hotel. In 1981 werd het eigendom van de stad, die er later Monumentenzorg in huisvestte. In de jaren 90 volgde een grondige renovatie. In 2015 werd het gelijkvloers opengesteld voor commerciële activiteiten. Dixit wikipedia.org.

Het grote publiek kan niet zomaar de interieurs bezoeken. Dit zullen we geweten hebben, toen we het op een blauwe maandag toch probeerden. Maar de grote tuin achter het gebouw is wél toegankelijk. (UPDATE: Daar is sinds de publicatie van dit artikel verandering in gekomen. Vanaf 30 maart 2018 kan iedereen er terecht op vrijdag, zaterdag en zondag van 14 uur tot 18 uur.) 

Hotel Van Goethem aan het Ingelandgat is onlosmakelijk verbonden met een Vlaamse chique type die geen hond kent en die schijnbaar quasi geen spoor achterliet ten behoeve van de geschiedenisboeken. Vandaar dat ook toeristen hun kat sturen naar zijn stadspaleis. Hotel Van Goethem, qu’est-ce que c’est?

Daar waar de woning van Jozef Guislain in het Ingelandgat dichter bij de Zwarte Zusterstraat staat, bevindt zich aan de andere kant van de straat, vlakbij het Sint-Michielsplein, het Hotel Van Goethem. Dit herenhuis werd midden de 18e eeuw opgetrokken.

Jean-Baptiste Van Goethem leefde tijdens de Oostenrijks-Habsburgse periode. Hij   was Administrateur bij de ‘Oostendse Compagnie’. Over de man is haast niets   op het internet te vinden, maar des te meer over de Compagnie, die zowel welvarend als omstreden was gezien ze in strijd was met de Vrede van Utrecht – d.w.z.: zowel   de Hollanders als de Britten concurrentie aan deed ter zee. Keizer    Karel VI (de Habsburgse Oostenrijker) doekte de Compagnie uiteindelijk onder internationale druk op. (Lees in het Archief van deze blog: Ingelandgat-bewoners schreven geschiedenis)

Hotel van Oombergen ofte Huis Damman pronkt aan het oostelijke eind van de Kammerstraat, maar ligt eigenlijk in de Koningstraat. Deze 18^e eeuws adellijke residentie werd in rococostijl opgetrokken – een frivole stijl, die zijn oorsprong vond in het Frankrijk van Louis Quinze.

Op het einde van de 19e eeuw werd het huis openbaar geveild. De Belgische regering kocht het en sedertdien doet het dienst als zetel van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. In 1906 werd het geheel grondig gerenoveerd en uitgebreid met o.m. een vergaderzaal en een bibliotheek. Dixit de site van de Stad Gent. Bezoeken is mogelijk mits een aantal vereisten die je op de genoemde site vindt.

Maison Falligan aan de Kouter was ooit een society club. Dit Maison is het pronkstuk van de Kouter. Het interieur van het Hotel Falligan behoort tot een van de kunstzinnigste van de stad. Ridder Hector Falligan, heer van Aubuisson, liet het gebouw optrekken in rococostijl in 1755. Met behulp van het fortuin van zijn echtgenote: Jeanne Agnès de Pestre, erfgename van een van de rijkste handelaars in koloniale waren.

In de loop van de 19de eeuw vestigde de literaire maatschappij Club des Nobles zich in het gebouw. De huidige eigenaar van het pand is de Koninklijke Letterkundige Vereniging – Club Falligan. Er is een privé restaurant in gevestigd. Op de eerste verdieping bevindt zich de kunstgalerij Francis Maere Fine Arts. 

Huis de Pelikaan aan de Sint-Katelijnestraat ligt in de zogenaamde ‘Waterwijk,‘ in de oksel van de Leiebocht. Het huys is een zeer impressionante barok-klassieke herenwoning uit 1701.

Dat de functie van belastingpachter lucratief was – omdat de pachters meer ophaalden dan het bedrag dat ze moesten afstaan en wat overbleef mochten houden – blijkt duidelijk uit deze woonst van belastingpachter Joannes Bellemans. Het was in feiten een vrij corrupte manier van werken. De Ongeschoeide Karmelieten woonden er ook – tot 1793. In de Franse Tijd werd het een kazerne, kwam daarna weer in privébezit om in 1916 door de stad te worden aangekocht. Toen werd het gerestaureerd naar een ontwerp van architect Frans Van Hove.

Waarom is het daar zo stil en weet geen toerist dat het bestaat? Het antwoord kwam van de standhouder op de recente wijkbeurs van de binnenstad: “het gebouw wordt nog bewoond door een erfgename en die laat geen publieksbezoek toe in haar herenhuis.” Na WOII ging het huis immers weer over in privéhanden.

Terug naar hoofdpagina

Residentie Lousbergs aan de Keizer Karelstraat werd nooit meer publiekelijk in beeld gebracht dan toen een Gentse internetbankier er tot voor kort haar hoofdzetel had… Het was katoenfabrikant Ferdinand Lousbergs die deze residentie in 1848 betrok als privéwoonst. (Lees op deze blog: Entrepreneur – Ferdinand Lousbergs) Een tiental jaar later werd het bewoond door Joseph de Hemptinne, één van de zonen van zijn dochter Henriette en van Felix-Joseph de Hemptinne. Een kleinzoon van Ferdinand, dus. Die Joseph is minder bekend dan zijn broers Charles en Jules die o.a. aan de Opgeëistenlaan en aan de Blaisantvest fabrieken uitbaatten.

Joseph was eigenaar van een katoendrukkerij, -spinnerij, -weverij in de Sint-Margrietstraat. De familie van katoenfabrikanten de Hemptinne was zeer dominant tijdens de 19e eeuw. (Lees op deze blog: Familie de Hemptinne)

Ondanks de rijkdom van Lousbergs had Lousbergs’ residentie toch een mindere allure dan bv. Huis de Pelikaan en Maison Falligan, beide in een andere eeuw gebouwd. Dit van Lousbergs heeft de sobere neo-klassieke uitstraling. De Pelikaan (1701) is in barok met klassieke elementen. Maison Falligan (1755) is in rococo.

Edoch, een rijkelijk interieur contrasteert blijkbaar met de sobere buitenkant. Inventaris Onroerend Erfgoed beschrijft het als volgt: “Rijkelijk gedecoreerd interieur. Imposant trappenhuis met vloer van Italiaanse marmer, gemarmerde muren, acht gecanneleerde Korinthische zuilen en een mahoniehouten staatsietrap, op de bordes groot neogotisch brandglas met ondermeer voorstelling van Vlaamse vorsten, waaronder Keizer Karel. Voorts tapijten en meubilering in Louis-Philippestijl.” F.D.