VOLK – Professoren Guislain, Kluyskens, Magnel en Plateau


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

Proffen in de straatnamen

VOLK/ STRATEN – 13 maart  2020  – De portretten van Jozef GuislainJozef Kluyskens, Gustaaf Magnel en Jozef Plateau zijn afkomstig uit een Ugent-document, getiteld ‘Proffen in de straat’. We brengen een aantal namen van bekende en iets minder bekende Gentse hoogleraars die een straat naar hen genoemd kregen.

Jozef Guislainstraat (bij het instituut Guislain)

VRIEND DER ZWAKZINNIGEN

Rond 1820 bracht de pas afgestudeerde doctor in de geneeskunde ]ozef Guislain een bezoek aan het Geraard de Duivelsteen, waar de mannelijke zwakzinnigen opgesloten zaten. Zij leefden er in de kelders, bijna zonder licht, lucht, kleren, verwarming of voedsel. Vaak werden zij aan de muur of aan de vloer vastgeketend. Jozef Guislain, onthutst over die mensonwaardige behandeling, vond er meteen zijn roeping: hij zou trachten hun lot te verbeteren.

Jozef Guislain

Jozef Guislain is een Gentenaar, in 1797 geboren en stammend uit een welstellende architectenfamilie. Zijn ouders hoopten dat de zoon – hij had trouwens aanleg voor tekenen – de traditie zou verder zetten, maar ]ozef sloeg een andere weg in. Hij koos voor de geneeskunde (…). Hij werd één der eerste gediplomeerde geneesheren van de RUG. [vroegere benaming voor Ugent]

Ingelandgat – geboortehuis Jozef Guislain

Het bezoek aan het Geraard Duivelsteen was bepalend voor zijn verder leven. Hij verdiepte zich in de problematiek der zwakzinnigen, keek hoe men het probleem in het buitenland aanpakte, schreef in op een prijsvraag over krankzinnigenzorg en won. De twee boekdelen waarmee hij de prijs in de wacht sleepte vormden de grondslag voor de psychiatrie als wetenschap en de aanzet tot zijn internationale erkenning.

Geraard de Duivelsteen

Twee jaar later, in 1828, werd Jozef Guislain, op voorstel van kanunnik Petrus Jozef Triest van de Congregatie van de Broeders van Liefde, hoofdgeneesheer van het Gentse krankzinnigengesticht. Hij was de eerste dokter die deze verantwoordelijkheid kreeg.

Uitgaande van de stelling dat geestesgestoorden geen misdadigers maar zieken waren, ijverde hij samen met Petrus Jozef Triest voor een menswaardig onderkomen. Het stadsbestuur ging daarop in, sloot het Geraard Duivelsteen en liet de krankzinnigen overbrengen naar het Alexianenklooster (het huidige Sint-Amandusinstituut). (…)

Jozef Guislain trachtte ook hun geestesaandoeningen te verklaren en zocht naar therapieën. (…) Daarnaast zette Jozef Guislain zich nog in voor het bekomen van een wet op de krankzinnigenzorg en een nieuw gebouw voor zijn Gentse patiënten. (…) In 1852 startten de werken, maar in 1860, het overlijdensjaar van Guislain, was het nieuwe gebouw nog niet afgewerkt.

Jozef Guislainstraat – Jozef Guislainmuseum

Jozef Kluyskensstraat (bij Bijloke)

CHIRURG OP HET SLAGVELD TE WATERLOO

1815. Het slagveld te Waterloo. (…) Aan het hoofd van het medisch team te Brussel stond Jozef Franciscus Kluyskens. Naar verluidt verrichtte hij zelf 300 amputaties en verzorgde hij 9000 gewonden. Hij was niet aan zijn proefstuk. Hij had zijn vak geleerd tijdens de vele oorlogen die toen onze streken teisterden.

Jozef Kluyskens

Jozef Franciscus Kluyskens is geboren te Aalst in 1771, als oudste van tien kinderen. Zijn vader oefende het beroep uit van barbier-chirurgijn. Naast scheren en haarknippen bestond zijn werk ook uit aderlaten, likdoorns uitsnijden, etterbuilen opensnijden en bloedzuigers plaatsen.

Hoewel zijn vader hem voor het beroep van goudsmid had voorbestemd, voelde Jozef Franciscus zich meer tot de geneeskunde aangetrokken. Hij wilde net als zijn vader chirurgijn worden en ging daarom in de leer bij een erkende Gentse meester, Jean Miele, wiens dochter hij later huwde.

Onder impuls van de Gentse mecenas Karel Van Hulthem volgde Jozef Franciscus Kluyskens ook cursussen aan het Gentse Medisch College, waar hij in 1795 met glans afstudeerde. Inmiddels had de toekomstige chirurgijn Kluyskens ook reeds praktische ervaring opgedaan. Op diverse slagvelden. (…)

Terug in Gent kreeg hij een aanstelling als hoofdchirurg in het Gentse Ziekenhuis en als leraar aan het Medisch College. Zijn laatste militair exploot beleefde hij te Waterloo, waar hij instond voor de organisatie van de veldhospitalen en de opvang en verzorging van de gekwetsten. Men raakte er onder de indruk van zijn buitengewone koelbloedigheid en snelheid van handelen als operateur. De Koning van Pruisen gaf hem, als blijk van waardering, een gouden ring met briljanten.

Ook als wetenschapper had Jozef Franciscus Kluyskens naam verworven. (…) Uit geneeskundig standpunt gezien was zijn werk over oogziekten het meest originele. (…)

Bij de oprichting van de Gentse universiteit in 1817 behoorde Jozef Franciscus Kluyskens tot de eerste kern hoogleraren. Hij was één der kopstukken van de medische faculteit en maakte van de chirurgie een wetenschap. Kluyskens wordt daarom de laatste chirurgijn en de eerste chirurg genoemd. Hij werd ook tweemaal rector van de RUG [vroegere benaming van Ugent]. Hij pleitte voor de oprichting van een groot algemeen ziekenhuis en steunde zijn collega Jozef Guislain in zijn pogingen om een krankzinnigengesticht op te richten. (…)

In 1838 brachten 300 studenten en medici hem hulde en schonken hun leermeester een marmeren borstbeeld. Vijf jaar later, hij was toen 72 jaar, overleed hij aan de gevolgen van een hartziekte.

Jozef Frans-Kluyskens

Gustaaf Magnelstraat (parallel met de Sint-Pietersnieuwstraat)

GROOTMEESTER IN BETON

’s Werelds eerste brug in spanbeton, de in 1949 ingehuldigde Walnut Lane Bridge in Philadelphia, werd ontworpen door de Gentse hoogleraar Gustaaf Magnel.

Hij heeft nog meer primeurs op zijn naam. De brug over de Maas te Sclayn is de oudste brug met voorgespannen bovenbouw die doorgaat over slechts één tussensteunpunt.

Gustaaf Magnel

Er is ook nog het eerste bouwwerk in voorgespannen beton, de Union Cotonnière te Gent, en de eerste voorgespannen spoorwegbrug ter wereld, nl. die over de Spiegelstraat (N-Z verbinding te Brussel). Kortom de naam Gustaaf Magnel is synoniem met beton.

Gustaaf Magnel is geboren te Essen in 1889 als zoon van een tolbeambte. Na zijn middelbare studies aan het atheneum te Oostende kwam hij naar de RUG [vroegere naam voor Ugent] en behaalde in 1912 het diploma van ingenieur burgerlijke bouwkunde. (…)

Wanneer hij na de oorlog aan de RUG benoemd werd, startte hij met een vrije leergang over de berekeningen van gewapend beton. Hij wenste een eigen laboratorium op te richten (…).

Hij vond gehoor bij de Minister van Verkeerswezen, Edward Anseele, die hem enkele lokalen gaf in het Flandria Palace aan het Sint-Pietersstation. (…) Magnels labo, dat aan het eind van de jaren ’30 in het Technicum werd ondergebracht, groeide uit tot het centrum voor wetenschappelijke proefnemingen. (…) Magnel was een even groot experimentator als theoreticus. (…)

Vroegere Flandria Palace hotel

De naam van Gustaaf Magnel blijft voortleven. Om de vijf jaar reikt de Gentse ingenieursvereniging een gouden Magnel-medaille uit aan een ontwerper van een merkwaardig betonnen bouwwerk.

Door de fusie van de stad Gent met een aantal randgemeenten, moest in 1977 een nieuwe naam gezocht worden voor de Hendrik Consciencestraat die de Rozier en de Jozef Plateaustraat verbond. De straat, gelegen in de nabijheid van het Technicum waar Magnel 20 jaar werkzaam was, kreeg diens naam.

Jozef Plateaustraat (bij Sint-Pietersnieuwstraat)

GRONDLEGGER VAN DE FILM

In 1829 keek een 28-jarige jongeman, bij wijze van experiment, langer dan 25 seconden pal in de zon. Hij was student in de natuurkunde en wou voor zijn thesis de wetten opsporen over het ontstaan en verdwijnen van lichtendrukken op het oog.

Zijn verhandeling leverde hem de doctorstitel op, maar het experiment had zjjn ogen zodanig aangetast dat hij vijftien jaar later blind werd.

Jozef Plateau

De naam van deze student was Jozef Plateau, thans algemeen erkend als grondlegger van de film.

Jozef Plateau was een Brusselaar van geboorte en zoon van een kunstschilder. Voorbestemd om in vaders voetsporen te treden werd hij naar de tekenacademie gestuurd. Wees geworden op 14-jarige leeftijd ontfermde een oom zich over de drie kinderen Plateau. De voogd die aan Jozef Plateau een andere opleiding wou geven, stuurde hem naar het atheneum waar o.a. Adolphe Quetelet, de later befaamde sterrenkundige, les gaf. Tussen leerling en leermeester ontstond een genegenheid die uitgroeide tot een jarenlange vriendschap.

In 1822 beëindigde Jozef Plateau zijn middelbare studies en ging verder studeren aan de universiteit te Luik. Jozef Plateau had liever de richting wetenschappen gevolgd maar zijn voogd spoorde hem aan zich in te schrijven in de Faculteit van de Letteren en de Wijsbegeerte. Twee jaar later was hij kandidaat in de letteren, in de rechten en … in de wis- en natuurkunde.

Intussen was Jozef Plateau meerderjarig geworden en kreeg hij de zorg over zijn zuster ]osephine toevertrouwd. Om in hun levensonderhoud te voorzien aanvaardde hij een betrekking van leraar wiskunde aan het atheneum te Luik. Intussen bereidde hij ook nog zijn doctoraat voor dat hij in 1829 aflegde. Hij vestigde zich achteraf te Brussel en gaf er les aan het beroemde Gaggia-instituut.

Wanneer in 1835 aan de RUG een plaats van hoogleraar in de natuurkunde te begeven was, spoorde Adolphe Quetelet zijn vriend aan te kandideren. De aanstelling was vlug geregeld, Jozef Plateau had immers reeds een ruime bekendheid verworven als natuurkundige.

Plateau vond de Fenakistiscoop uit, een belangrijk onderdeel van filmapparatuur.

Fenakistiscoop – pic Ugentmemorie.be

In 1879 had de regering beslist voor de universiteit een gloednieuw Instituut voor de Wetenschappen op te trekken in de Bataviawijk. Dit sloppenkwartier nabij de B1andijnberg werd onteigend en gesloopt. De eerstesteenlegging van het gebouw had plaats in 1883. De nieuw aangelegde straat langs de hoofdingang kreeg de naam van ’s Gents beroemde natuurkundige.

F.D.

Bron: ‘Proffen in de straat’. Deze studie (in pdf) bevat de voorstelling van een aantal professoren aan Ugent die een straatnaam hebben gekregen in Gent. De lijst is niet exhaustief. Ugent, 1994, document n.a.v. Tentoonstelling Aula,  Voldersstraat 9. Gent van 16 juli tot 21 juli 1994

Lees ook op deze blog:

Professoren Andries, Fredericq, Callier en Laurent

 

 

Bloedserieus (over Jozef Kluyskens)

 

 

Gent in dooi (over Quetelet)

 

 

Ruim 40j geleden: grote kuis in straatnamen

 

 

Twee fameuze dokters (Guislain en Palfijn) en Gentse straten

 

 

Onderstraat: stenen, stadspaleizen en Instituut Laurent

 

 

Terug naar hoofdpagina

NAAR ARCHIEVEN

Naar Facebook

Lees ook op deze blog:

STRATEN – ARTIKELOVERZICHT 2019-2020
VOLK – ARTIKELOVERZICHT 2019-2020