VOLK – Professoren Andries, Fredericq, Callier en Laurent

Proffen in de straatnamen

Charles Andries (…) was een opmerkelijk student, behaalde telkens de eerste plaats en kwam daardoor als afgestudeerde onmiddellijk in aanmerking voor een staatsbetrekking van ingenieur bruggen en wegen. Zijn werkgever, het Ministerie van Openbare Werken, stelde hem tevens ter beschikking van de universiteit voor het geven van de cursus machinebouw.

In 1860 waagde hij zich in de politiek, eerst als liberaal gemeenteraadslid en in 1866 als schepen van openbare werken. Hij was betrokken bij de bouw van de Zuivelbrug, de Vismarkt en de waterdistributie in de stad. Hij nam ontslag als schepen toen hij rector werd.

(…) Hij begon met de modernisering van de ingenieursopleiding. (…) Hij sleutelde ook aan hun algemene vorming, liet hen geregeld opstellen maken omdat hij vond dat een ingenieur zich correct moest kunnen uitdrukken.

In 1877 werd Charles Andries nog schepen van onderwijs. Hij interesseerde zich vooral voor het avondonderwijs voor vrouwen, het leerplan en het meubilair, maar veel kon hij niet realiseren. Hij overleed plots in 1878 op 57-jarige leeftijd. In 1956, bij de aanleg van de Watersportbaan, werden in het kwartier van de Neermeers nieuwe straten getrokken en kreeg de laan, lopend van de bisschop Triestlaan naar de kom van de Watersportbaan, de naam van deze Gentse schepen, hoogleraar en ingenieur.

Paul Fredericq is geboren in 1850 te Gent als oudste van een gezin met 6 kinderen. Zijn ouders bewoonden een herenhuis in de Sleepstraat waar de vader een artsenpraktijk had. Paul Fredericq stamde uit een bekende Vlaamse familie. Rosalie en Virginie Loveling waren zijn tantes, Cyriel Buysse en Julius Mac Leod zijn neven. (…)

Als hoogleraar in de Nederlandse literatuur en de geschiedenis, introduceerde hij de praktische werkcolleges naar Duits model. Het gebeurde geregeld dat Paul Fredericq zijn studenten thuis inviteerde en dat zij zich, bij een glas bier en een sigaar, over historische teksten bogen. Hij doceerde ook van meet af aan in het Nederlands en maakte zijn studenten bewust van het feit dat Nederlands een wetenschappelijke taal was. Zijn publicaties maakten hem tot één der baanbrekers van de wetenschappelijke beoefening van de geschiedenis in België.

Hij was ook één der steunpilaren van de liberale partij. Hij aanvaardde allerlei werk als secretaris en organisator van liberale verenigingen, werd voorzitter van het Willemsfonds, waar hij de reizende volksbibliotheken oprichtte, en hoofdredacteur van het weekblad “Het Volksbelang”.

In 1891 werd hij lid van de gemeenteraad. Hij spande zich vooral in voor de monumentenzorg te Gent, liet de Bijloke en het Gravensteen restaureren en ijverde voor de oprichting van een Vlaamse schouwburg. (…)

De strijd voor de vernederlandsing van de RUG [oude benaming voor Ugent] domineerde de tweede helft van zijn leven. Rond 1900 begonnen de Vlaamsgezinden ervan overtuigd te raken dat hoger onderwijs in de volkstaal moest gegeven worden en nam de strijd vaste vorm aan. (…)

Toen in 1916 de Duitse bezetter tot de vernederlandsing van de universiteit overging, behoorde P. Fredericq tot de hevigste tegenstanders. Hij werd prompt samen met zijn collega-historicus, Henri Pirenne, naar Duitsland gedeporteerd.

Gustaaf Callier is in 1819 geboren als zoon van een Gents handelaar. (…) Hij vervolgde zijn studies aan de Gentse universiteit in de Faculteit van de Letteren en Wijsbegeerte, waar hij onder de invloed kwam van de fascinerende persoonlijkheid van François Huet.

Deze hoogleraar van Franse origine had aan de universiteit een kring gesticht waar studenten, afgestudeerden en professoren allerlei problemen van hun tijd bespraken. (…) Rond het midden van vorige eeuw leefde de overgrote meerderheid van de Gentse bevolking in diepe ellende. Door erbarmelijke woon- en werkomstandigheden en materiële miserie viel zij ten prooi aan hongersnoden en epidemieën. Kinderarbeid was algemeen verspreid en scholen waren er bijna niet. Volgens Gustaaf Callier lag onderwijs aan de basis van een groter welzijn. In 1856 werd hij gemeenteraadslid en twee jaar later schepen van onderwijs.

In vijf jaar tijd liet hij drie nieuwe lagere gemeentescholen openen, drie scholen voor volwassenen, twee meisjesscholen, een hogere meisjesschool, een normaalschool, twee kleuterscholen en een peutertuin. Het percentage schoolgaande jeugd steeg zodanig, dat de stad Gent aan de spits kwam te staan wat het Belgisch gemeentelijk onderwijs betrof.

Anderen na hem zetten zijn werk verder of verbonden zijn naam aan hun actie. François Laurent, een collega hoogleraar, richtte het Calliergenootschap op, dat tot doel had het lot van de arbeiders te verbeteren door hen spaarzaamheid te leren en onderwijs te verschaffen.

François Laurent was de zoon van een pruikenmaker en is in 1810 te Luxemburg geboren. In 1836 werd hij benoemd tot hoogleraar aan de RUG [vroegere naam Ugent] (…). Zijn wetenschappelijke productie op het gebied van het recht bezorgde François Laurent internationale bekendheid. (…)

In 1864 trad Laurent in de politiek. (…) Het is echter in het onderwijs dat Laurent een grote rol speelde. Hij bezocht dagelijks de scholen, ondervroeg de kinderen, moedigde hen aan en bezorgde de besten – zoals Edward Anseele – een studiebeurs. Vanaf 1866 voerde hij het schoolsparen in. Hij zag in de spaargewoonte een middel om de volksmensen te verplichten mee te helpen hun lot te verbeteren.

Laurent was de grote moralist van de liberale partij. “Open een school en je mag een gevangenis sluiten” was één van zijn slogans. “Onderwijs de arbeiders en er zal geen sprake meer zijn van socialisten” was een andere. Hij was een hevig antisocialist maar een even heftig antiklerikaal. François Laurent richtte in de Gentse buurten werkmansgenootschappen op, zoals: ” ’t Werk veredelt”, ” ’t Geluk in ’t werk”, “Help U zelve”, “Vrijheidsliefde”. (…)

In 1887 overleed François Laurent (…). Zijn twee dochters, Caroline en Marie, waren met de twee zonen van Gustave Callier gehuwd. Op de plaats van het huidige Laurentplein vloeide vroeger de Nederschelde. Met het Zollikofer-De Vigneplan van 1884 werd deze overwelfd, waardoor een langgerekt plein ontstond dat zijn naam kreeg.

[Daar waar nu, nabij de Gasmeterlaan, de Spaarstraat is, heette het vroeger de Laurentstraat, omdat het instituut er ooit haar werking begon.]

F.D.

Bron: ‘Proffen in de straat’. Deze studie (in pdf) bevat de voorstelling van een aantal professoren aan Ugent die een straatnaam hebben gekregen in Gent. De lijst is niet exhaustief. Ugent, 1994, document n.a.v. Tentoonstelling Aula,  Voldersstraat 9. Gent van 16 juli tot 21 juli 1994