STAD – Kerkhof Mariakerke getuigt van historische polemiek

persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

Kerkhof Mariakerke met Bisschoppengalerij op de achtergrond

STAD/ EVENT – 30 oktober 2021 – Elk jaar brengen we rond deze tijd een uitgebreid bezoek aan een begraafplaats op Gents grondgebied. Dit jaar viel de keuze op Mariakerke. Onder de kerktoren van de Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk ligt een kerkhof dat iets bezit dat je elders niet zult vinden: een bisschoppengalerij!

Ja, het kerkhof van Mariakerke is bijzonder. De bisschopen en de vele kannuniken en monniken en zusters die er begraven liggen, vertellen woordenloos over de strijd tussen katholieken en liberalen. Het kerkhof getuigt van een historische polemiek.

Merkwaardig en uniek: de Bisschoppengalerij

Een reden waarom de Bisschoppengalerij in het oude kerkhof van Mariakerke werd opgericht, en niet in de nieuwere begraafplaats van Mariakerke-Kolegem – lees: de Westerbegraafplaats – is te wijten aan een zware polemiek tussen katholieken en liberalen, die op de spits werd gedreven in 1870, nadat de laatsten enkele jaren eerder een “geuzenkerkhof” oprichtten.
Omdat de bisschoppen niet meer in de crypte van de Sint-Baafskathedraal mochten begraven worden, kwam er 1873 op het oude kerkhof van Mariakerke een ‘Bisschoppengalerij’ als reactie tegen het “geuzenkerkhof”.

De neogothische galerij werd opgetrokken als een langgerekte L-vorm. Het staat in een hoek van het kerkhof. Er bevinden zich twintig graven in.
De galerij bestemde men voor aan de meest prominente katholieken waaronder de bisschoppen, de leden van het Sint-Baafskapittel, leden van kloosterorden en enkele notabelen. Lees verder onder de video

Toen in 1959 de crypte onder de Sint-Baafskathedraal was gerestaureerd, verhuisden de stoffelijke resten van de bisschoppen uit de galerij naar de Sint-Baafskathedraal.

In de galerij is ook een ‘kruisweg’. Het kerkhof is verdeeld in twee helften. In 1876 werd beslist om het gedeelte waar de Bisschoppengalerij staat, te ommuren.

Het was toenmalig Gents burgemeester Charles de Kerchove [what’s in a name!] die besloot dat er ook ongelovigen zouden begraven worden op de Westerbegraafplaats. Tot grote ergernis van de geestelijken, met op kop de bisschop van toen, Hendrik Frans Bracq.
Dit besluit paste in een reeks van pesterijen door de Liberalen jegens de katholieken. Zo bv. verjoegen ze de begijnen van Sint-Elisabeth.

Kloosterordes

Het is opvallend hoeveel grote grafzerken – zelfs hele perken – ingenomen zijn door kloosterordes. De Broeders van Liefde, de Zusters van Liefde, de Cisterciënzerzusters, de Dominicanen, de Zusterkens der Armen, de Redemptoristen… Ze zijn alle prominent aanwezig.
Zoals hierboven gesteld, kozen vele geestelijke voor een begraafplaats bij de kerk in Mariakerke boven een rustplaats op de Westerbegraafplaats, die strict genomen ook op het grondgebied Mariakerke (Kolegem) ligt.

Het besluit om kerkelijke notabelen te begraven op het oude kerkhof van Mariakerke, leidde ertoe dat het kerkhof een groter gewicht kreeg dan normaal gesproken het geval zou geweest voor een dorpskerkhof. Het kreeg een onuitgesproken status van “refuge”. Lees verder onder de video

Nog echt kérkhof

Net zoals bv. in de begraafplaats van Gentbrugge ligt de begraafplaats van Mariakerke nog onder de kerktoren, zodat we nog van een écht kérkhof kunnen spreken, in de zin van: een hof bij de kerk. De Onze-Lieve-Vrouw-geboortekerk vond haar oorsprong tussen de 9de en 10de eeuw. Er stond toen een kleine romaanse kerk zonder dwarsbeuk. De “moderne” ontwerpen van en in de kerk zijn aangebracht tussen 1887 en 1892 door de architecten Auguste Van Assche en Jean-Baptiste Bethune.

“Campo Santo”

Volgens experten is niet de begraafplaats van Sint-Amandsberg een echte ‘Campo Santo‘, maar die van Mariakerke.
An Hernalsteen, Gents kunsthistorica, liet optekenen in hln.be dat een “Campo Santo” een begraafplaats is met een gaanderij en twee elkaar kruisende paden die vier perken vormen. Het enige échte Gentse Campo Santo is in Mariakerke.

Bijzondere “bewoners”

Tijdens de afgelopen zomer brachten de media het nieuws over een vergeten graf in Mariakerke, dit van Gustaaf Eylenbosch, stichter van het ACV.
Zo staat er: “Gustaaf Eylenbosch was erbij op de stichtingsdag van de ‘Antisocialistische Katoenbewerkersbond’ op 18 december 1886 in café de Zwarte Kat aan de Gentse Vrijdagsmarkt”. Die vakbondspionier richtte ook, in 1891, de krant ‘Het Volk’ op.

We vonden ook het grote en brede graf van de broers Langerock, Pierre en Paul. Deze tweelingbroers werden respectievelijk 104 en 106 jaar oud. We schreven er al over in 2018 in ons artikel ‘Iepensteeg: groots in haar onooglijkheid‘, want daar hebben ze gewoond – op de hoek met de Coupure Rechts en ze bleven er tot ze beide honderd jaar waren. Dat huis was ooit eigendom van één van de oprichters van stoommachinefabricant ‘Le Phoenix‘ in de Brugse Poort en heeft nog meer geschiedenis.

Bekijk een samenvatting van vijf Gentse begraafplaatsen