STRATEN – Twee fameuze dokters en Gentse straten


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

Begijnhoflaan - standbeeld Ghislain
Begijnhoflaan – standbeeld Jozef Guislain

STRATEN 06 november 2016Twee Gentse straten worden genoemd naar beroemde Gentse artsen, in het bijzonder: Jozef Guislain en Jan Palfijn. Maar ook andere straatnamen en plaatsen hebben een band met hen. Voor Jozef Guislain is dit uiteraard de Jozef Guislainstraat, maar ook de Francisco Ferrerlaan, het Ingelandgat en de Begijnhoflaan.

Jan Palfijnziekenhuis - pic Zoontjens
Jan Palfijnziekenhuis – pic Zoontjens

Naast de Jan Palfijnstraat, leeft Jan Palfijn ook voort aan de Henri Dunantlaan/Watersportlaan in de naam van het “Nieuwe Bijloke” ziekenhuis dat naar hem werd genoemd. Hij stierf in de Kammerstraat. Hij werd begraven op het kerkhof van Sint-Jacobs, aan de kant van de Vlasmarkt.

Terug naar hoofdpagina

Jan Palfijn (1650-1730)

Jan Palfijn was een bekende verloskundige in zijn tijd. Hij werd geboren in Kortrijk in 1650, quasi 150 jaar eerder dan Guislain. Dit was het tijdgewricht waarin de Noordelijke Nederlanden glorieerden, en hierbij letterlijk met de   Engelsen in aanvaring kwamen, terwijl de Zuidelijke Nederlanden nog kreunden onder de Spaanse bezetting, en tegelijk door de veroveringstochten van de Fransen onder Louis XIV, het zogenoemde Frans-Vlaanderen      verloren.

Terug naar hoofdpagina

Jan Palfijnstraat
Jan Palfijnstraat

We citeren uit de UGent scriptie door Vicky Coussens in 2010,  met de titel ‘Jan Palfijn en de “Deelen die Mannen op duisentderlei wyse ontzeenuwen‘: “Zijn vader was een gevestigd barbier-chirurgijn in Kortrijk en lid van de Kortrijkse  chirurgijnsgilde. De familie Palfijn was niet welgesteld (…)”. “Over Palfijn is lang beweerd dat hij anatomische kennis verwierf door net   als Andries van Wesele ofte Vesalius lijken te stelen op het kerkhof, maar hier zijn geen bewijzen van te vinden in de archieven.” De schande die dan in Kortrijk over hem zou zijn uitgestort, zou de reden geweest zijn voor zijn vlucht naar Gent. Zo luidt de legende. Echter kreeg    hij in zijn geboortestad weinig erkenning, en werd hij daar gedwarsboomd omwille van opportunistische corporatische     redenen. “In het jaar 1670 ging Palfijn (…) de chirurgijnsopleiding volgen in Gent.” Hij trok twee keer voor een langere periode naar Parijs, in die tijd het centrum van de geneeskunde.   In 1698 vestigde hij zich definitief in Gent.

Kammerstraat
Kammerstraat

Toen-malige chirur-gijnen ontwier-pen verlos-tangen, welke zij geheim wilden houden. Het gebruik ervan zou hen in staat   stellen om grote winsten te maken bij moeilijke bevallingen. In 1723 ging Palfijn zijn verlostang echter publiekelijk voorstellen aan de Parijse Académie Royale des Sciences. Hij was onbaatzuchtig.

Terug naar hoofdpagina

Sint-Jacobs
Sint-Jacobs

Vicky Coussens: “Het lijkt evenwel twijfelachtig dat Palfijn naast zijn vele activiteiten ook nog vroedmeester was. Zijn ambities lagen duidelijk ook ergens anders; op 77-jarige leeftijd diende hij nog een aanvraag in om   de overleden leraar anatomie aan de heelkundige school te Gent te vervangen, een plaats die enkel voorbehouden was voor universiteitsopgeleide artsen”. “Drie  jaar  na  deze  aanstelling  stierf  Palfijn op 27   april (…) in de ‘Cammerstraete’ en werd hij de volgende dag begraven op het kerkhof van Sint-Jacobs, aan de kant van de Vlasmarkt.” In 1784 kreeg hij twee praalgraven in die kerk. Zijn standbeeld staat in zijn geboortestad.

Vlasmarkt
Vlasmarkt

Waarom de straat tussen Kwaadham en Bisdomkaai de Jan Palfijnstraat genoemd werd, konden we niet achterhalen. Een logische   verklaring zou zijn dat hij daar gewoond heeft, maar dit hebben we nergens bevestigd gezien. Feedback op persblog.be’s facebookpagina is welkom.

Jan Palfijnstraat - Cocteau
Jan Palfijnstraat – Cocteau

Bijzonder in de Jan Palfijnstraat is de locatie van Fuifzaal Cocteau, met zijn aparte gevel in ijzer. Jean Cocteau was een artiest tijdens het Interbellum. Verder valt een grote muurschildering in de straat op. Ze is het resultaat van een samenwerking tussen het Poolse ‘Gdansk School of Murals’ en de Gentse School of Arts, nota bene KASK.

Terug naar hoofdpagina

Jan Palfijnstraat - KASK
Jan Palfijnstraat – KASK

Het OCMW-ziekenhuis aan de voet van de Watersportbaan, met name aan de Henri Dunantlaan, draagt ook Palfijn’s naam. Het Jan Palfijnziekenhuis, in de volksmond de “Nieuwe Bijloke” genoemd, is de voortzetting van de armen- en ziekenzorg die in de Bijloke startte in 1228.

Qué?

Sint-Jacobskerk - Praalgraaf Jan Palfijn - pic mkgent.be
Sint-Jacobskerk – Praalgraaf Jan Palfijn – pic mkgent.be

De Bijloke brengt ons naar Petrus Jozef Triest, die er zijn stek had, zij het tijdens de periode dat Jozef Guislain actief was. Tussen Rooigemlaan, Einde Were en Martelaarslaan – de buurt van de Bijloke – wordt een deel van deze de facto ringweg rond Gent genoemd naar… Antonius Triest… Niet naar Petrus Jozef Triest? Qué? Wat zegt Wikipedia? “Antonius Triest (Beveren-Waas, 1577 – Gent, 28 mei 1657) was de 5de bisschop van Brugge en nadien de 7de bisschop van Gent. Hij mag niet worden verward met Petrus Jozef Triest, stichter in de negentiende eeuw van de Broeders van Liefde en de Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent).” Wel, verwarring zaaien doet die naam in de buurt van de Bijloke in elk geval wél. F.D.

Terug naar hoofdpagina

 

Jozef Guislain (1797-1860)

Jozef Guislain - pic nl.wikipedia.org
Jozef Guislain – pic nl.wikipedia.org

Jozef Guislain werd geboren in een architecten-familie in 1797 aan het Ingelandgattussen Zwartezusterstraat en Sint-Michielsplein. Het was aan het eind van de periode van het Oostenrijkse bewind in de Zuidelijke Nederlanden. In de nasleep van de Franse Revolutie veroverden de Franse Republikeinen de Nederlanden.

Guislain wou eerst zelf architect worden. Een bezoek aan een vriend, student in de geneeskunde, bracht hem op andere gedachten. In 1819 was hij een van de eersten die aan deze universiteit promoveerden tot doctor in de geneeskunde. Ghendtsche Tydinghen: “Toen reeds waren zijn blikken en zijn gedachten gericht naar de onmenselijke methoden die bij de behandeling der krankzinnigen werden aangewend en voortaan zou zijn leven een strijd worden tegen de onverschilligheid der hogere instanties en den onwil van de massa.”

Terug naar hoofdpagina

Jozef Guislainmuseum
Jozef Guislainmuseum

Zijn kennis van de architectuur gebruikte hij om de bouwplannen van het instituut eigenhandig te ontwerpen. Toen sprak men nog over het krankzinnigengesticht. Het ligt aan de huidige Francisco Ferrerlaan. De site van het psychiatrische hospitaal dat hij    liet bouwen in 1857, is sinds 1986 voor een deel tot een museum omgebouwd en draagt de naam museum Dr. Guislain. Het is toegankelijk via de Jozef Guislainstraat.

Jozef Guislain werkte er samen met de invloedrijke kanunnik Petrus Jozef Triest, horende bij de congregatie van de Broeders van Liefde en lid van het Sint-Baafskapittel, ofte het bestuursorgaan van de kathedraal.

Terug naar hoofdpagina

Jozef Guislain werd in 1860 begraven op Campo Santo in Sint-Amandsberg. Een kleine drie decennia later werd een standbeeld opgericht, dat aan de voet van de Begijnhoflaan staat, ter hoogte van de Noordstraat/ Brugsepoortstraat-Hoogstraat.

Jozef Guislainstraat en Gezondheidstraat
Jozef Guislainstraat en Gezondheidstraat

Voor de petite histoire: ‘Het Guislain’ zou al jaren huisjes opkopen in de omliggende straten – onder meer aan de Gezondheidstraat – rondom het instituut in functie van begeleid wonen van sommige patiënten. Afin, cliënten is tegenwoordig de aanspreektitel in de sociale sector.

Terug naar hoofdpagina

Guislain’s geboortehuis aan het Ingelandgat staat nog steeds te verkommeren. We kwamen er recent langs, en vergeleken onze actuele foto met een foto die we begin januari namen. En wat we toen schreven.

Geboortehuis in januari
Geboortehuis in januari

Uit ons archief: “Twee jaar geleden [2013] schreef het online magazine ‘gentcement.be‘ dat de werken aan het geboortehuis van Jozef Guislain hervat waren – na het faillissement van een aannemer die eerder aan de slag was gegaan. De woning zou worden verbouwd tot een hotel.

Geboortehuis in oktober
Geboortehuis in oktober

Dezelfde site vermeld dat in het gebouw mooie plafondschilderingen met afbeeldingen van bekende componisten aanwezig zijn. Mocht het gebouw dan toch ooit een hotel worden, dan worden die fresco’s bewaard, net zoals de oude studeerkamer van Jozef Guislain. De rest van het interieur zou sneuvelen.” Van enige bouwactiviteit is nog steeds niets te merken. Integendeel, het gebouw staat er zielloos bij, met gebroken ruiten en al.  F.D.

Terug naar hoofdpagina

NAAR ARCHIEVEN

Naar Facebook

 

Lees ook op deze blog:

STRATEN in 2016 - ARTIKELOVERZICHT
STRATEN in 2016-2017 – ARTIKELOVERZICHT