persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Raymond De Kremer alias Jean Ray alias John Flanders
VOLK – 10 mei 2023 – Raymond De Kremer is een duizendpoot onder de schrijvers. Hij schreef in het Nederlands en het Frans, romans en kortverhalen, verhalen voor gazetten en tijdschriften…
Hij werd beschreven als ‘de man die zichzelf verzon’.
Laat ons kennismaken aan de hand van zijn straat, de Ham, zijn professioneel en privéleven en zijn boek ‘Malpertuis’ waar hij de draak stak met zijn familie aan moederskant: de Anseele’s.
Er rollen koffers over het trottoir achter het raam.
Ik zie ze niet, hoor alleen maar hun gebots over de voegen tussen de trottoirtegels. Het is vrijdagavond en kotstudenten trekken naar het station om er vervolgens huiswaarts te sporen. De koffers zijn geladen met vuile was. Ik zit, in het halfduister, op een bureaustoel voor mijn pc. Het zicht op de straat wordt me ontnomen omdat, in die zitpositie, de vensterbanken van de hoge ramen boven mijn hoofd uitstijgen.
“Het is een oud en groot huis. Zo groot dat ik ervan overtuigd was dat ik erin kon verdwalen, tijdens mijn ongehoorzame uitstapjes naar de verboden verdiepingen. Het bestaat vandaag nog steeds, maar daarop weegt de stilte en het stof van de vergetelheid, omdat er niemand meer is om het met liefde te bewonen. Twee generaties zeelieden en reizigers woonden daar en aangezien de haven dichtbij is, vermengt de roep van de sirenes zich daar met de immense weerklank van de kelders en de verpauperde echo’s van de vreugdeloze straat die de Ham is.”
‘Het Huis aan de Ham’
Met die laatste paragraaf is de openingspassage van ‘Het huis aan de Ham’ ongemerkt in mijn intro geslopen. ‘ Het huis aan de Ham’ verscheen oorspronkelijk in 1943 in de verzamelbundel ‘Les Cercles de l’épouvante’, uitgegeven door de Brusselse uitgeverij ‘Les Auteurs Associés’, en is van niemand minder dan onze tweetalige Gentenaar Jean Ray zaliger.
Onder die auteursnaam ging hij door het leven in Franstalig België en in Frankrijk. Hij werd geboren aan de Ham als Raymundus Joannes Maria De Kremer (1887-1964). Zeg maar Raymond Jean-Marie of kortweg Ray.
Zijn geboortehuis staat er nog altijd: aan de Ham nr. 48 (toen ‘Rue du Jambon’).
Zijn Vlaamse werken – denk aan de spannende verhalenreeks ‘Vlaamse Filmkens’ ondertekende hij met het pseudoniem John Flanders. Die “filmkens” waren herschreven verhalen.
In ‘Het huis aan de Ham’ – beschreef de auteur een huis dat er vandaag niet meer staat. Er staan nu appartementen. Het was niet zijn geboortehuis die hij beschreef, want dat was veel kleiner, maar wel het huis en atelier van kerkmeubelmaker ‘T Kindt, waar die ’s avonds met een petroleumlamp door zijn pand liep, wat van op straat bekeken, een spookachtig tafereel opleverde. Deze laatste info hebben we van een buurtbewoner in de Ham. Raymond de Kremer ofte ‘Jean Ray’ heeft dit ook gezien en maakte de woning in zijn fantasie tot zijn eigen woning.
‘De man die zichzelf verzon’
Als er iemand van onze tijdgenoten hommage gebracht heeft aan deze brillante schrijver, zal het wel Geert Vandamme zaliger (1962-2022) geweest zijn. Geert Vandamme was licentiaat kunstgeschiedenis en oudheidkunde, en als gids een kenner van de stad Gent. Naast zijn boek ‘Soms overtreft de werkelijkheid de fantasie‘ heeft hij op zijn blog allerlei informatie achtergelaten over Raymond, die in de Ham geboren werd, en betiteld werd als “de man die zichzelf verzon”.
“Raymond was het tweede kind – zijn zus Elvire was in augustus 1884 ter wereld gekomen – van een begoed Gents kleinburgergezin.
Vader Edmond werkte als bediende bij het maritiem transport van Gent. Moeder Marie Thérèse was als onderwijzeres verbonden aan de stedelijke lagere school der Olmstraat (huidige Kaprijkestraat).
RDK zal dan ook aldaar de kleuterklas volgen. Zij was een telg der Anseele-familie: haar broer was niemand minder dan de in opmars zijnde socialistische voorman Edward. ‘RDK’ is de afkorting van Raymond De Kremer.
Met deze gegevens in het achterhoofd, is het dan ook niet verwonderlijk dat de jeugdjaren van Raymond zich afspeelden binnen het opbloeiende Gentse socialistisch milieu.” Dixit Geert Vandamme.
Raymond had in de gevangenis gezeten. “Raymond wordt op 6 maart 1926 gearresteerd. “Een proces volgt en volgens de kranten van toen ging de beschuldiging over een wisselfraude van maar liefst anderhalf miljoen frank. RDK wordt schuldig bevonden en veroordeeld tot 78 maanden gevangenis en een boete van 1500 frank.” Aldus Geert Vandamme op zijn blog.
Belangrijk is dat Raymond van dan af beseft dat zijn schuilnaam ‘Jean Ray’ verbrand is. Daarom zal hij die vervangen door ‘John Flanders’ en dit tot eind 1931. Zo tekent hij met zijn nieuwe schuilnaam de reeks kortverhalen die door uitgeverij Averbode worden uitgegeven als ‘Vlaamse Filmkens’. Door zijn opsluiting was hij een broodschrijver geworden. Begin 1929 komt hij vervroegd vrij.
‘Malpertuis’
Op 18 februari 1938 overleed Raymond’s oom, Edward Anseele. “Met dit beroemde familielid had hij, zeker na zijn veroordeling als oplichter, een ware haat-liefderelatie onderhouden.” Dixit Geert Vandamme in zijn blog.
Zijn roman ‘Malpertuis‘, verschenen in 1943, is een horrorverhaal dat zich afspeelt in een huis in Gent. De verfilming hiervan, door Harry Kümel, werd uitgebracht in 1972.
Maupertuis is de burcht van Reinaart de Vos.
In deze roman speelt de Anseele-familie een belangrijke rol.
Een citaat uit ‘Humo’, 14.05.1987: “Daar heb je dat Vlaamse leven in een grote provinciestad als Gent, want de familie die Malpertuis bewoont mag dan uit
opgepepte Griekse goden bestaan, het is een typische kleinburgerlijke Gentse familie van omstreeks de eeuwwisseling, en ze is sterk door de werkelijkheid geïnspireerd: het is de tak van Rays eigen familie die tot de Anseeles behoorde. Zij bewonen Malpertuis, “la maison du Malin ou du diable“.
Het heeft alles van weg dat RDK bij het ontwerpen van dit vervloekte huis niets meer of minder dan het feestlokaal van de ‘Vooruit’ (onder impuls van oom Anseele gebouwd in 1913) in zijn achterhoofd had. Kom ’s avonds via de Nederkouter de Bagattenstraat in en elle est là, avec ses énormes loges en balcon,
ses perrons flanqués de massives rampes de pierre, ses tourelles crucifères, ses fenêtres géminées à croisillons, ses sculptures grimaçantes de guivres et de tarasques, ses portes cloutées.”
Hiermee is ook duidelijk dat Raymond zich tijdens zijn latere leven distantieerde van het socialisme, waar hij als vrijzinnig flamingant, in geboren was, en neigde naar het katholieke.
In 1970 volgde nog de vertaling van Malpertuis door Hubert Lampo (1920-2006), van wie de hierboven geciteerde Humo-passage afkomstig was.
De jonge De Kremer was vrijzinnig en flamingant. Toch schreef hij ook in het Frans. “Zijn hogere studies maakte hij niet af, en zijn carrière als stadsambtenaar (onder de auspiciën van oom Edward) was evenmin voorbeeldig.
Hij was veeleer geboeid door de revues in de “Nieuwe Cirk” en leerde er de artieste Nini Balta (Virginie Bal) kennen met wie hij in 1912 zou huwen en in 1913 zijn dochter Lulu (Lucienne) zou krijgen. Al gauw begon hij ook zijn medewerking als schrijver aan revues van o.a. Henri Van Daele te verlenen en dit onder de naam Jean Ray.” Dixit ‘Gent Leest‘.
Na zijn ontslag bij de Stad Gent in 1919 werd hij publiciteitsagent. Later broodschrijver.
“Nieuwe(n) Cirk” is de oude volkse benaming van het Wintercircus.
Henri Van Daele was een belangrijk Gents toneelschrijver. Zijn stukken kwamen in de Minardschouwburg, waar hij exclusief toneelstukken mocht opvoeren (tot na WO II).
Noteer zeker ook dat Raymond De Kremer aan tal van kranten en magazines heeft meegewerkt, of zelfs zelf heeft opgericht.
Merkwaardig is dat straatgenoten van Raymond aan de Ham onder meer waren Leo De Budt (alias ‘Buth’),tekenaar van ‘Thomas Pips’ en Frits Van den Berghe, meester van het ‘Vlaamse Expressionisme’. Lees meer op deze blog over de beroemdheden van de Ham, Raymond’s oom Edward Anseele, Raymond’s buurjongen Frits Van den Berghe
Lees ook op deze blog:
VOLK – ‘De Vroolijke Tocht’: Cyriel Buysse reed van Afsnee doorheen Frankrijk
VOLK – Karel van de Woestijne: van Sleepstraat naar Leebeekstraat
Lees ook op deze blog:
