persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Van mid 1800 naar begin 1900
STAD – 01 september 2020 – Gents fotograaf Edmond Sacré legde de lijkkoetsen of zogenaamde “corbillards” van zijn tijd vast op de gevoelig plaat. “Zijn tijd” is van midden 1800 naar begin de jaren 1900. Hij overleed na WOI. Een boek met fotomateriaal van hem werd in 2012 uitgegeven door het STAM.
Dat paard en koets/ kar in Sacré’s tijd nog een cruciale rol hadden in het dagelijkse leven, kwam ook tot uiting toen het leven was beëindigd. De tocht van plaats van overlijden, naar kerk, naar begraafplaats ging met paard en koets, in een “corbillard“, wat Frans is voor ‘lijkkoets’. Overigens worden de auto’s die lijken vervoeren in de volksmond nog steeds zo genoemd.
Dat in die tijd de samenleving grondig opgedeeld werd in sociale klassen, wordt geïllustreerd door het feit dat bij het lijkenvervoer maar liefst vijf sociale klassen werden onderscheiden. Dit onderscheid materialiseerde zich in het soort koets, haar bekleding en haar ornamenten, de outfit van de paarden, het aantal paarden, de aanwezigheid van lijkbidders en meer.
Stad Gent had lijkkoetsen in een stalplaats aan het Prinsenhof, tegenover het Huis Constant Van Thorenburg-Mestdagh, dat afgebroken is en vervangen door een nieuwbouw.
Het was ooit een bijgebouw van het klooster der Ongeschoeide Karmelieten. Die hun domein ligt daar vlak achter, en strekt zich uit tot aan de Burgstraat.
Op de website van het Huis van Alijn vind je de “corbillards” die door Edmond Sacré werden vereeuwigd op foto.
Meteen valt op dat de lijkkoets voor de allerlaagste klasse van de bevolking – de ‘Vijfde klasse‘ – er een is die door de stad betaald werd. Deze bevolkingsklasse wordt niet verder benoemd, maar je kunt je de sociale positie inbeelden als je weet dat de ‘Vierde klasse’ – een klasse beter! – de “behoeftigen” werd genoemd.
Niet dat er veel verschil is met de lijkkoets voor de ‘Vierde klasse‘. De sobere lijkkoets wordt getrokken door twee paarden. Naast de koets staat een zogenaamde lijkbidder.
De iets sierlijker, open, koets voor de ‘Derde klasse‘ van de bevolking is bekleed met stof en er staat een grote lichtbak op het dak van de koets, als ornament. Op de foto zie je de uitvoering voor kinderen.
In de ‘Tweede klasse‘ wordt de mooiere, rijkelijk met stof afgewerkte, open lijkkoets getrokken door twee paarden die rouwkleden dragen. Naast de koets staan zogenaamde lijkbidders. De lijkkoets wordt voorafgegaan door een ceremoniemeester.
In de ‘Eerste klasse‘ van lijkkoetsen vind je een variëteit aan opties. De open koetsen zijn pareltjes en zouden, met hun sierlijke bouw en fraaie bekleding, niet misstaan als koninklijke koets. Eén optie is: kiezen tussen twee, vier of zes paarden die rouwkleden dragen.
De ornamenten op het dak van de lijkkoets kunnen verschillen.
Inzake begeleiding wordt de koetsier vergezeld door een ceremoniemeester. Daar kunnen ook lijkbidders aan toegevoegd worden.
Terzijde.
Ook het openbaar vervoer aan de hand van treinen deed mee aan die klassenopdeling. Er waren daar liefst vier klassen van wagons!
Rond die eeuwwende waren nauwelijks auto’s in het straatbeeld. Die waren voor superrijken.
Vergeet ook niet dat WOI nog grotendeels met behulp van paarden werd uitgevochten.
Actueel.
Met dank aan Meester Frank Van Hyfte die ons op dit onderwerp wees
Lees ook op deze blog:
Lees ook op deze blog:
