STAD – Over Gentbrugse Lusthoven


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

Coninxdonck, Braemkasteel en kasteel Vilain

STAD – 17 augustus 2021 – Net zoals in vele andere randgemeenten, kende ook Gentbrugge haar 19de eeuwse lusthoven. Er waren er drie: kasteel Coninxdonck, het Braemkasteel en kasteel Vilain.

Vroeger trokken rijke mensen naar de stadsrand om in het groen even aan de drukte van de stad te ontsnappen. Ze bouwden er meteen een buitenverblijf als extraatje op hun stadspaleis.
In Gentbrugge was dit o.a. op hoger gelegen gronden in de Scheldevallei.

Coninxdonck

In de stad heerste er onder de elite een strikte etiquette. De heren en dames van stand waren dus maar wat blij dat ze op het platteland de teugels even konden laten vieren.
Terwijl hun echtgenoten zich wijdden aan de jacht en andere hoofse pleziertjes, wurmden de dames zich uit hun strakke korset en gingen gezellig bij elkaar op bezoek.

Genieten van het groen was lang een voorrecht van de rijken. Jan met de pet had er niets te zoeken, tenzij om op het land te zwoegen natuurlijk.
Dit staat allemaal te lezen op een pancarte van de Stad bij Coninxdonck en de Gentbrugse Meersen.

Koningsdonkstraat – Gentbrugge – pancarte bij kasteel Coninxdonck
Koningsdonkstraat – Aan de voet van de Gentbrugse Meersen

In de Gentbrugse Meersen hebben slechts twee lusthoven ofte ‘hoven van plaisance‘ de tand des tijds doorstaan: het kasteel Coninxdonck in het gelijknamige domein en het Braemkasteel in het Frans Tochpark.

Het kasteel van Coninxdonck aan de Koningsdonkstraat, in empirestijl, werd ook het “Slooverskasteel” genoemd. Het werd in eerste kwart 19de eeuw opgetrokken ter vervanging van een ouder slot, dat in 1313 eigendom was van Elisabeth Muysconinckx, dame van Coninxdonck, gehuwd met Boudewijn Borluut.

Het kasteel ligt in de noordoostelijke hoek van een omwald, nagenoeg vierkant, domein. Het domein bevat een park met vijver en bijgebouwen, weiland, boomgaard en een omgrachte hoeve. De noordelijke dreef  – de “Slooversdreve” – is beplant met honderd linden.

Coninxdonck
Coninxdonck in 1982 – pic Inventaris Onroerend Erfgoed

 

In de 14de eeuw bouwden Hughe Braem en Isabelle Van Halewijn het Braemkasteel in, wat vandaag, het Frans Tochpark heet.

In 1619 is Charles Triest, broer van bisschop Antoon Triest, eigenaar van het kasteel. Na opeenvolgende verschillende eigenaars komt het kasteel in 1801 in bezit van Pierre Maria Regis du Rot, die het park vergrootte en het kasteel geheel liet heropbouwen. Het oorspronkelijk rechthoekig slot kreeg zijn huidige vierkante plattegrond. Het zuidelijk gedeelte van het vroeger omwalde park verdween sinds 1967 bij de aanleg van de E17.

In het begin van de 20ste eeuw was de familie Groverman de la Kethule eigenaar. De gemeente Gentbrugge kocht het aan in 1946. Het diende als gemeentehuis tot 1974. De naam van het park verwijst naar de laatste burgemeester (voor de fusie met Gent): Frans Toch. Tot op heden is er een muziekacademie in het kasteel gehuisvest.

Braemkasteel in het Frans Tochpark
Braemkasteel – pic Inventaris Onroerend Erfgoed

Een derde Gentbrugse lusthof: het kasteel Vilain aan de Braemkasteelstraat – in de volksmond ‘kasteel Rattendale‘ – bleef met de dood van de laatste eigenaar, in 1940, onbewoond en verwaarloosd achter, en is nu nagenoeg verdwenen. Van het kasteel bleef enkel de traptoren bewaard. De oorspronkelijke bouwheer en -jaar zijn onbekend.

Kasteel Vilain in 1982 – pic Inventaris Onroerend Erfgoed

Bronnen: Stad Gent en Inventaris Onroerend Erfgoed

Het spreekt voor zich dat de rijken niet enkel in Gentbrugge lusthoven bezaten. Ook andere randgemeenten waren heel populair om buitenverblijven op te trekken: Zwijnaarde, Sint-Denijs-Westrem, Sint-Amandsberg, Destelbergen, Mariakerke…

 

Méér kastelen in Gentbrugge

Noteer dat Gentbrugge nog enkele kastelen telt, maar dat dit geen ‘lusthoven’ kunnen genoemd worden in de zin van een buitenverblijf.

Meersemhof: (gesloopt in 1965)
kasteel Le Camp – pic via Hendrik Dobbelaere

Andere kastelen in Gentbrugge betreffen: het kasteel ‘Le Camp‘ in het Meersemhof. Het werd gesloopt in 1965. Nog bestaande, maar minder bekende, kastelen in Gentbrugge zijn ook: dit van ‘de Pélichy‘, nabij de Oude Brusselseweg. We stipten het bestaan van het kasteel vijf jaar geleden al aan op deze blog.
Kasteel van de Velde‘, aan het Philippe Van De Veldehof, een zijstraat van de Voordries, is er ook een. We berichten drie jaar geleden ook over dat kasteel op deze blog.
Ook ‘Kasteel Speltinckx‘ (ofte “Villa Vital’), aan de Meersemdries, mag men niet vergeten. Het staat op de plek van het verdwenen en vroeger omwalde ‘Kasteel van Jamoigne’.

Over kasteel ‘d’Oude Kluis‘ (ofte ‘Kasteel Minnaert’’) en over het kasteel van ‘Bloemisterij Hellebuyck‘ op de Gentbruggekouter vind je op deze blog een verhaal.

Oude Brusselseweg: kasteel de Pelichy – pic Marc Houwelijckx
Philippe van de Veldehof: kasteel Van de Velde.
Meersemdries: Speltincx
Gentbruggekouter: kasteel d’ Oude Kluis
Gentbruggekouter: Bloemisterij Hellebuyck

Bekijk ook op deze blog:

Gentbruggekouter, haar kastelen, haar kerkhof…

 

 

Kastelen en villa’s in Mariakerke

 

 

Adellijk Zwijnaarde

 

 

Het oude Sint-Denijs-Westrem

 

 

18e eeuwse stadspaleizen

 

 

Méér 18e eeuwse stadspaleizen

 

 

STAD – Kastelen in Gentbrugge

 

Terug naar hoofdpagina

Naar Facebook

Lees ook op deze blog:

STAD – ARTIKELOVERZICHT 2019-2020-2021