VOLK – “Pedro de Gante” en de ‘Canon’

Een goede vader voor de indianen

VOLK – 01 juni 2023 – Als “Pedro de Gante” ofte “Piet van Gent” is hij heel matig gekend in Gent, laat staan in Vlaanderen… Als ‘Pieter van der Moere’ al helemaal niet.

Pedro of Piet staat in de ‘Canon van Vlaanderen‘… Wat is dit? Het zijn markeerpunten in een tijdreis door de geschiedenis van de plek die we vandaag Vlaanderen heten… Het gaat over markante figuren en belangrijke gebeurtenissen. 

“De Canon van Vlaanderen biedt een vertrouwde en verrassende blik op het verleden.” Dixit de stem onder de presentatie van de Canon.
Eigenlijk zou elke inwoner van Vlaanderen moeten weten wat op het grondgebied bijzonder was en is. De Canon zou eerder vertrouwde dan verrassende informatie moeten bevatten.

Je kunt je al meteen de vraag stellen of de Canon een opfrisser wil zijn voor het collectieve geheugen inzake lokale geschiedenis… Of zou de Canon dat collectieve geheugen ook een beetje willen helpen?

Kent iedereen dan bv. een minderbroeder uit Gent uit de jaren 1500, afkomstig van het klooster aan het Koophandelsplein, waar nu het oude Justitiepaleis staat? Deze minderbroeder heeft een standbeeld op het Fratersplein. Maar hoeveel Gentenaars, laat staan Vlamingen, kennen die man?

Zijn bijnaam was “Pedro de Gante“. Die aanspreektitel verkreeg hij van de Spanjaarden tijdens de Spaanse tijd in Vlaanderen. En, inderdaad, hij staat in de  Canon.

Na vijftien jaar in het bovengenoemde klooster doorgebracht te hebben, “stak Pieter van der Moere (…) de Atlantische Oceaan over. Hij reisde in het spoor van de Spaanse veroveraar Hernán Cortés en wilde de Azteken, de inheemse bevolking van het huidige Mexico, tot het christendom bekeren.” Zo staat te lezen in de Canon.

Hij was de eerste Vlaamse missionaris om die stap te zetten. Volgens de gedenkplaat tegen het Justitiepaleis vertrok hij in 1522. Hij belandde in Tenochtitlan, het huidige Mexico-stad. Hij stierf er in 1572. Hij werd “een goede vader voor de indianen” genoemd.

Hij was “geschokt door de verwoestingen die Europeanen aanrichtten en door de meedogenloze uitbuiting van de lokale bevolking. Hij klaagde de misstanden aan in brieven aan Karel V en aan diens opvolger Filips II.”

Christoffel Columbus had in 1492, in opdracht van de Spanjaarden, het continent ontdekt. Per abuis eigenlijk, want hij dacht dat hij in Indië terecht gekomen was.
Vanaf dan startte een kolonisatie, hand in hand met een koloniale handel, maar ook een plundering van de schatten van het continent. De Spanjaarden gingen daarbij driest te werk. Hierbij kwamen de culturen van ontwikkelde indianengemeenschappen – Maya’s, Azteken en Inca’s – aan hun eind.

Ook vanuit onze contreien vertrokken manschappen naar de nieuwe wereld, als handelaar, militair of missionaris. En zo ook “Pedro de Gante”, met het oogmerk om de heidenen te bekeren. Pieter van der Moere leerde de indiaanse jeugd lezen en schrijven, bouwde er kerken en ziekenhuizen… “Hij richtte de eerste drukkerij in Amerika op. In 1533 drukte hij er zijn ‘Doctrina cristiana en lengua mexicana‘.” Aldus Wikipedia.

In een uitzending van ‘Panorama’ op vrt in 2005 – getiteld ‘De Grootste Belg’ – leren we dat “Pedro de Gante” heel erg beroemd is in Mexico. Hij staat hier wel in ons ‘Canon’ maar zijn bekendheid is hier niet groot. Hij eindigde slechts 99ste bij de verkiezing van ‘De Grootste Belg‘. Dit, tegenover Pater Damiaan die de eerste in de ranking staat.

Zoals gezegd waren sommige geestelijken geschokt door de praktijken die ze er aantroffen. Sommigen bekritiseerden de politiek van de veroveraars. De Gante was een van hen.

In 1552 schreef Pieter aan Keizer Karel een brief waarin hij hem waarschuwde voor de afschuwelijke behandeling van de indianen, en dat ze met uitroeiing bedreigd waren. Of er door Keizer Karel gevolg is gegeven aan zijn brief? Dit weten we niet.

Volgens wikipedia had hij zijn voorrecht om met Keizer Karel te communiceren,  te danken aan zijn verwantschap. “Volgens sommigen was hij een bastaardzoon van keizer Maximiliaan I. In elk geval stond hij dicht genoeg bij Keizer Karel V om er een directe correspondentie met hem op na te houden, en nadien met Filips II van Spanje. ”

TERZIJDE

De Minderbroeders van de orde van Pedro de Gante maakten het dakgebinte van het Groot Vleeshuis. Het stenen Groot Vleeshuis staat er vanaf de beginjaren 1400.

Twee reacties op dit artikel kwamen er van Willem Suys. Eén over een misvatting m.b.t. het verwijderen van het standbeeld van ‘Pedro de Gante’ in Mexico-City. Het zou ingegeven zijn door afkeer t.a.v. de vroegere kolonisatoren. Een ander over diens gewicht in het Mexico van de 16e eeuw.