persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Maria van Bourgondië in Hof ten Walle ofte Het Prinsenhof
VOLK/ STAD – 19 januari 2023 – De meest Gentse aller prinsessen, Maria van Bourgondië (1457-1482), bracht haar jeugd door in het Hof ten Walle – beter bekend van de latere naam ‘Prinsenhof’. Onderzoekers kwamen te weten wat ze te eten kreeg, hoe haar kamer werd ingericht en hoe de prinsesjestuin er uitzag. Ook leuke anektodes: bv. dat ze dagelijks ging dansen in de wijnkelder.
Het meisje had het allicht best naar haar zin. Voor haar werden kosten noch moeite gespaard. Ze woonde er vanaf haar 8 jaar. In haar regeerperiode, vanaf haar twintigste, verbleef ze niet continu, maar toch nog regelmatig in Gent.
Uit: ‘Maria van Bourgondië in Hof ten Walle. Over een jonge prinses in haar Gentse residentie (1465-1475)‘ van de auteur Jelle Haemers en uitgegeven door ‘Academia Press’.
Papegaai
“Voor Maria van Bourgondië, toen nog “mademoiselle de Charolais” genoemd, naar de titel van haar vader [Karel de Stoute], werd in 1465 één en ander in orde gebracht. In haar kamer begon de houten vloer te rotten in de nabijheid van het bed en werd dan ook hersteld. Zij kreeg een nieuwe tafel om er haar kleren op te leggen en een kast waarin haar vlees en brood werden opgeborgen. De timmerman vervaardigde een grenenhouten toiletzetel voor bij het bed (…). Een houten vuurscherm voor de haard en een kaarsenschotel vervolledigden het meubilair. Er werden twee katrollen aangebracht om de kooi van haar papegaai op te hangen.”
Hemelbed
“Net als haar stiefmoeder Margaretha van York [Maria’s moeder, Isabella van Bourbon, overleed in 1465, toen Maria nog maar 8 jaar oud was.] beschikte ze dus voortaan over een hemelbed; in haar kamer werden bovendien aanhechtingssystemen voorwandtapijten voorzien.
De prinses ging overigens soms vrij woelig te werk in haar bed, want in 1475 hing het compleet uit elkaar en werd het bij herstelling verlengd met grenenhout, misschien om het aan te passen aan haar lichaamsgroei.”
Visschotel van snoek en karper
“Ook een kookploeg stond ter harer beschikking, hoewel die niet exclusief voor Maria en haar gevolg kookte. In sommige rekeningen uit de vermelde ‘Etats journaliers’ is na te gaan wat zij at. Op 30 juni 1469 bijvoorbeeld nuttigde zij samen met Margaretha van York in het Hof ten Walle een uitgebreide vismaaltijd met snoek en karper. Uit de rekening van die dag leren we overigens ook dat Maria dagelijks een portie wijn ter harer beschikking had. Daarnaast kon ze op versgebakken brood rekenen. (…)”
Kinderkamer met zitkamer
“(…) In de kinderkamer waar Maria toen sliep, kwam er een wenteltrap uit en er hoorde een torenkamer bij. Om ongevallen te vermijden, installeerde men in 1467 een houten hekje voor de trap. Zij beschikte er over een zitmeubel en verder een nieuwe tafel en een dressoir. Het stabiliteitsprobleem leidde tot de beslissing dat (…) Maria van Bourgondië in 1467 een eigen appartement in de noordelijke paleisvleugel kreeg toegewezen.
(…) Zij kreeg een groot bed dat aan de binnenkant met grenenhouten planken was bekleed. Daaronder werd “une couchette courant sur roelletz“, een soort met koorden bespannen brits op rolletjes geschoven. Het appartement van de prinses bestond verder uit een “chambre de retrait“, een zitkamer. (…)
Tenslotte kwam er “une presse de bois“, wellicht een linnenpers, en opnieuw een kooi voor haar papegaai, die door middel van een houten katrol op en af werd gelaten.”
Prinsesjestuin
“In hetzelfde jaar [1465] legde men tussen de Donkere poort, het huidige Zilverhof en de Lieve een lusttuin (…) aan. Vlakbij lag ook de visvijver. Omdat zij beducht was voor ongevallen, gaf het prinsesje – zij was toen pas acht jaar oud! – het bevel voor de vijver een muur op te trekken opdat ze in alle veiligheid naar haar tuintje kon gaan. Die prinsesjestuin werd toen ook afgesloten door middel van een nieuwe deur en voorzien van een portaaltje. Op diverse plaatsen in de tuin werden houten zitplaatsen aangebracht en er werd een muurtje geconstrueerd dat als een zitbank was afgewerkt. Soms organiseerden de prinsessen er een picknick. (…)
Maria kreeg in 1467 nadien overigens ook een oventje in de tuin waarmee rozenwater kon worden gedestilleerd (…).”
Leeuwen, een beer
“Men trok ook een huisje op voor pauwen en voor een zwaan, en bezorgde een ketting met een hangslot waarmee een beer werd vastgeklonken.
Bekend is dat in de tuin van het Hof ook leeuwen huisden, die in 1473 er een jonge leeuwin bijkregen – de rekeningen vermelden niet of het een geboorte of een aankoop betreft; enkel dat hun hok hersteld werd voor de uitbreiding van de leeuwenfamilie.
Dansen in de wijnkelder
[in 1467, op tienjarige leeftijd, met een speelgenootje]
“Mademoiselle de Bourgogne en haar speelgenootjes maakten het immers behoorlijk bont. (…) Maria ging dermate te keer dat haar bed totaal uit de haak hing en aan vervanging toe was. Speciaal voor de beide meisjes werd een tafel op klein formaat vervaardigd waaraan zij konden eten (…). De jongedames hadden de gewoonte elke dag te gaan dansen in een wijnkelder die zich onder de droge stoven bevond, een onderdeel van de hertogelijke sauna. Zij maakten het zo bont dat de plankenvloer het begaf en diende te worden hersteld. (…)”
Lees meer over Maria van Bourgondië en het leven in Hof ten Walle: Prinsenhof was rattenkasteel
Isabella en Margaretha. “Tot slot moeten we nog even vermelden dat Maria in deze periode niet de enige vrouwelijke bewoonster was in het Hof. In 1465 verbleef Isabella van Portugal [haar grootmoeder] er, en vanaf 1468 kreeg ze het gezelschap van haar stiefmoeder, Margaretha van York. Karel was met haar gehuwd in juli 1468 (…). De nieuwe gemalin van Karel de Stoute verbleef weliswaar slechts sporadisch in Hof ten Walle (…).”
Maria’s moeder, Isabella van Bourbon, overleed in 1465, toen Maria nog maar 8 jaar oud was.
Nooit alleen. “Uit hoeveel personen de persoonlijke hofhouding van de prinses bestond is moeilijk uit te maken omdat de samenstelling vaak wisselde, en met die van de hertogin overlapte. Maar ze nam omvangrijke proporties aan; een studie naar die van haar grootmoeder Isabella van Portugal toonde aan dat die meer dan 100 personen kon omvatten.”
‘Maria van Bourgondië‘, ook ‘Maria de Rijke’ genoemd, was hertogin van Bourgondië, Brabant, Limburg, Luxemburg en Gelre, gravin van Vlaanderen, Artesië, Holland, Zeeland, Henegouwen, Namen en Franche-Comté, alsmede vrouwe van Mechelen. Door al deze titels was zij samenvattend vorstin van de Nederlanden.”
“Maria overleed op 25-jarige leeftijd aan de gevolgen van een val van haar paard in de uitgestrekte wouden van het kasteel van Wijnendale nabij Torhout (…)”
Uit wikipedia
Hof ten Walle of het Prinsenhof geraakte in verval in de loop van de 17de eeuw. Vanaf dan werd het gradueel afgebroken. Lees de volledige geschiedenis van het Hof
Haar verblijven in Gent tijdens de regering van haar vader [Karel de Stoute] en van haarzelf staan vermeld in ‘Itinéraires‘ en in ‘Etats journaliers‘ – documenten waarin, repectievelijk, het reisgedrag van de Bourgondiërs en de dagelijkse uitgaven voor personeel en keuken werden opgetekend.
Bovenste ingezette afbeelding toont Maria van Bourgondië en komt uit de ‘canon van Nederland’
Lees ook op deze blog:
STAD – Bourgondische hertogen en Gentse stadsmilities: kat en muis
Op 27 jaar vergiftigd (?) en begraven in de Sint-Baafsabdij…
Lees ook op deze blog:
