persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
“In 1986 debuteerde Willy Van Poucke met ‘Het scheermes van Ockham’. Het was zijn kritiek op de wetenschap die hij zes jaar uitoefende als socioloog aan de Gentse universiteit en de ontluistering van de “universitaire mythe”. ” Cfr. Ronny De Schepper
STRATEN/ VOLK – 27 september 2022 – We hadden het al in deze blog over een aantal dames die baanbrekend waren voor UGent, zij het dat ze posities bekleedden die eerder ongezien waren. Lees de pioniersvrouwen. Een lezer signaleerde dat er eigenlijk een dame ontbrak in het rijtje: de eerste gewoon hoogleraar Marthe Versichelen-Terryn.
Ze was niet zomaar een dame. Ze werd ‘De Zwarte Weduwe’ genoemd en ze bezette een leerstoel als gewoon hoogleraar.
‘Het scheermes van Ockham’
Aan een Belgische universiteit wordt intensief geïntrigeerd rond een vermoedelijk op afzienbare termijn vacante leerstoel.
Daar gaat dit boek uit 1986 over. Het is van Willy Van Poucke (75), oud scenarist bij VRT. Hij schreef o.m. de eerste twee afleveringen van ‘FC De Kampioenen‘.
Ronny De Schepper publiceerde op 25 april van vijf jaar geleden op zijn blog: “In een koel tot speels ironische, vaak onderhuids satirische stijl ontleedt Van Poucke het gedrag van zijn protagonisten: twee assistenten en een docent ambiëren dezelfde leerstoel, die hardnekkig bezet wordt door een oude dame, die haar functie wellicht niet door haar bijzondere eruditie verkregen heeft…”
Over het mogelijk ontbreken van haar ‘bijzondere eruditie’ zoals hierboven gesuggereerd, vinden we geen verdere informatie. Wel, dat er mogelijk plagiaattheorieën over haar proefschrift bestaan.
“De lezer kijkt beurtelings mee met de drie hoofdpersonen: Adriaan Gunst (hfst 1,4 en 7), Tony Dorrestein (hfst. 2 en 5) en Boone (hfst. 3, 6 en 8). Dat zijn met name de drie kandidaten om de leerstoel van “de Freule” in te nemen.” Aldus ‘Ons Erfdeel‘. Jaargang 30 (1987).
Ook al zijn die personages “samenstellingen”, zoals auteur Willy Van Poucke ze noemt bij Ronny De Schepper, dan nog onthullen ze een écht gebeurde soap aan de universiteit in de jaren 75-80. Het is dus een zgn. sleutelroman.
De oude dame werd ook ‘De Zwarte Weduwe’ genoemd. Het was Marthe Versichelen-Terryn. Ze werd in 1965 eerste ‘gewoon hoogleraar’ sociologie.
Ze zou lid geweest zijn van een netwerk van hoogopgeleide en welgestelde dames en zou daarbij goede contacten hebben onderhouden met Fernande Fazzi, de echtgenote van Willy De Clercq.
Van Poucke was zelf zes jaar als wetenschappelijk medewerker aan de Gentse universiteit verbonden geweest, toen het zijn boek ‘Het scheermes van Ockham’ schreef. Hij wou aantonen welke slangenkuil de universiteit is, als het om promotie gaat.
Volgens onze bron: “Enkele jaren later was er, in dezelfde faculteit, de titanenstrijd toen Herman Brutsaert poogde Jaap Kruithof buiten te werken. Etienne Vermeersch heeft hem toen gered. Waarnemend Decaan was toen Paul Ghysbrecht. Je moest opletten, die Faculteitsraad was een mijnenveld.”
Ook in het studentenblad ‘Schamper’ werd ongenoegen geventileerd. “Dit zowel met betrekking tot Marthe Versichelens onderzoek, haar onderwijs en examinering. Ook hekelde een groep studenten bijvoorbeeld de hand die Marthe Versichelen in de benoeming van Guido Van Parys had, ten nadele van de volgens hen meer competente Herman Brutsaert.”
Terug naar ‘De Zwarte Weduwe’
“In 1958 behaalt ze haar doctoraat in de Economische Wetenschappen, dat dan nog onder de rechtenfaculteit valt. Daarna klimt ze op in een nog steeds door mannen gedomineerde universitaire wereld.” Aldus UGentMemorie.
Veertig jaar na de eerste vrouwelijke ‘hoogleraar’ aan de Gentse universiteit, Irène Van der Bracht, wordt Marthe Versichelen-Terryn ‘gewoon hoogleraar’.
Opgepast: ‘Gewoon’ is hier allesbehalve ‘gewoon’
Onze bron: Een gewoon hoogleraar (ordinarius) is een hoogleraar die deze functie als hoofdberoep heeft en waarbij zijn of haar leerstoel (ordinariaat) betaald wordt vanuit het reguliere programma van de universiteit. Er zijn nogal wat wetenschappers met bijzondere kennis in een beperkt vakgebied en gedoctoreerden die niet in het algemeen curriculum of in de middelen van het unief ‘passen’, maar die men toch wil aanhouden als lesgever/onderzoeker: die worden dan bursaal, docent, hoofddocent, buitengewoon hoogleraar…
Marthe Versichelen-Terryn wou een regulier inkomen, vandaar dat ze hard inzette om ‘gewoon hoogleraar’ te worden. Ze moest haar doctoraat behalen.
Volgens UGentMemorie wordt ze in het begin van de jaren 1950 gedwongen om voor een academische carrière te gaan, gezien haar man, professor Frans Versichelen, overleed. Ze moest immers alleen instaan voor haar twee jonge dochters.
Wat Ronny De Schepper schreef intrigeert natuurlijk: “die haar functie wellicht niet door haar bijzondere eruditie verkregen heeft…” In combinatie met haar bijnaam ‘De Zwarte Weduwe’ prikkelt dit de fantasie…
Onze bron: “Haar bijnaam kreeg ze o.m. omdat ze steeds in het zwart gekleed ging.” “De studenten hadden een verduvelde schrik van haar. Zelfs als je een bijna perfect mondeling examen dacht afgelegd te hebben, zei ze: ‘U voldoet’ en kwam je buiten met een 11 of een 12… Dames-studenten zag ze dan weer als concurrentie. Dames-assistentes evenzeer.
En ook haar mannelijke assistenten hadden het hard te verduren. Ze nogal dominant was naar mannen. Ze gaf bevelen: ‘Kom eens naar de parking, draag eens mijn boekentas…’ ‘Kom eens naar Latem, mijne Saab start niet…’ ‘Ga eens wandelen met de hond’…”
Haar dwingende karakter wordt nog eens in de verf gezet door onze bron.
Marthe Versichelen was “baas” van het ‘Tijdschrift voor Sociale Wetenschappen’. “Dit was deels het product van dwangarbeid: je ‘kreeg’ een boek, maar binnen acht dagen moest er een recensie liggen. Of prof. von X had iets geschreven en dan schreef jij maar een summary. Schreef je een artikel… dan had je veel kans dat – na indiening – er ineens boven stond: ‘door Marthe VERSICHELEN’ ‘met medewerking van dr(s). X.Y. (jouw naam).
Kruithof heeft daar eens een enorme rel over gemaakt. Het zetwerk gebeurde geruime tijd door een assistent op een KAYPRO [`NVDR: één van de eerste PC’s] ’s nachts – “had je die nachtwaker zijn gezicht moeten zien, toen die binnenviel met zijn schapershond”. Dan moesten assistent en Kaypro naar de – inmiddels opgedoekte – drukkerij Erasmus in Wetteren om de boel op de zetmachine te krijgen.
Marthe Versichelen ging op emeritaat in 1984. In 1997 heeft UGent een ‘Marthe Versichelen Fonds‘ in het leven geroepen. Jaarlijks bekroont het Fonds de drie beste masterproeven uit elke afstudeerrichting met een Prijs van €500.
Kritiek op Paul Ghysbrecht. We publiceerde het al in een eerdere editie van onze rubriek ‘Gentse Winter/ Zomer’ begin 2019. Op een website van een advocatenbureau lazen we toen zware kritiek op de professor: “Hij had een enorme hoogdunk en volgens sommigen een brede verzameling van psychische stoornissen, waarvan narcisme wellicht een van de lichtste was (…)” .
Wie was Willem van Ockham? Hij leefde van 1288 tot 1347 en was een middeleeuws Engels filosoof die geldt als een voorloper van de moderne filosofie.
‘Ockhams scheermes‘ “is de stelling dat wanneer er verschillende hypotheses zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren, die hypothese gekozen moet worden die de minste aannames bevat en het kleinste aantal entiteiten veronderstelt.” Lees: het simpelste.
Marthe Versichelen-Terryn heeft een eigen straat gekregen, weliswaar op een verlaten industrieterrein tussen de R4, de Ringvaart en de E40. Een buitenhoek van Zwijnaarde….
Lees ook op deze blog:
Studenten: ken je geschiedenis! 2019 = 40, 50, 70 j geleden dat…
Lees ook op deze blog:
