STAD – De louche steegjes aan Korenmarkt en Groentenmarkt


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

STAD/ STRATEN  17 maart 2018 – Op de Korenmarkt vind je rechts van het oude postgebouw een steegje, het Hazewindstraatje. Ooit waren er daar twee. Het tweede steegje dat dichter bij de Hooiaard lag, het Schuddeveestraatje, is verdwenen. Een ander steegje met de gelijkaardige naam bij de Groentenmarkt, het Schuddevis-straatje, bestaat wel nog. Die steegjes hadden gemeen dat ze een slechte reputatie genoten. 

Korenmarkt – Hazewindstraatje tussen Post en Restaurant Peking [thans Burger King]

In dit verhaal pikken we een brok geschiedenis mee uit de omgeving van de steegjes.

Het waren louche straatjes. 

Over de benaming Schuddevee en Schuddevis is al wat gespeculeerd… Men is het alvast eens over het feit dat het louche straatjes waren. Schudde als werkwoord betekent beschutten, maar ook uitschudden. Als zelfstandig naamwoord: leegloper, uitvaagsel... Vee of vede in het verdwenen steegje Schuddevee aan de Korenmarkt is vijandschap. Hieruit leidt men af dat de straatbenaming wijst op een louche straatje, waar passanten, al of niet op zoek naar vertier, werden “uitgeschud” of hun zakken leeg geschud. Leeglopers of uitvaagsel waren de daders. Of er al of niet ook sprake was van vrouwen van lichte zeden om de slachtoffers in de steegjes te lokken, laten we in het midden. Hoewel dit wordt gesuggereerd.

Over de uitgang Vis in het steegje Schuddevis bij de Groentenmarkt is geen betekenis gevonden. Echter was de Groentenmarkt oorspronkelijk de vismarkt. Als men de straatnaam opsplitst als Schudde/Visstraatje zou het namelijk in het Visstraatje zijn dat je werd uitgeschud. Dit is persblog.be’s interpretatie.

Ook het Hazewindstraatje bij de Korenmarkt had een kwalijke reputatie. Vooral een kwalijk riekende: het lag daar meestal vol met paardenstront.

Schuddevisstraat tot eind 2017) – pic panoramio

HAZEWIND

Het enige nog bestaande verbindingsstraatje tussen Korenmarkt en Graslei – tussen De Post en restaurant Peking [thans Burger King] – werd in de loop der eeuwen met verschillende namen aangeduid: Windasstege, Pijnderstraatje, Driekoningen en tenslotte Hazewindstraatje. Volgens één van onze bronnen – Gids voor oud Gent van Guido Deseyn uit 1986 – kende het steegje ook nog een vijfde benaming, ontsproten aan de aanwezigheid van de vele huifkarren en diligences op de Korenmarkt, en vooral: van hun paarden: ’t Peerdestront-straatken. Sinds een tijdje is dit steegje afgesloten omwille van de werken aan de andere zijde, de Graslei, waar het Huis van de Vrije Schippers wordt opgeknapt. →

Terug naar hoofdpagina

→ Dat het straatje ooit Pijnderstraatje heette, zal direct verband houden met de middeleeuwse havenactiviteit op de Graslei. Pijnders waren immers sjouwers van zakken graan. Overigens bestaat nog een Pijndersstraat in Gent: tussen Dok Zuid en de Zonder-Naamstraat.

De straatbenaming Driekoningen was allicht ook afkomstig van één van de cafénamen aan de rechterkant van het straatje.

Hazewindstraatje – aan de kant van de Graslei – Links: Koremetershuis – Rechts: Huis van de Vrije Schippers (in de steigers)

Hazewind? Aan de kant van het huidige postgebouw – gebouwd tussen 1898 en 1910 – lag tot 1897 café Den Hazewind. Van daaruit vertrokken diligences of koetsen “als een hazewind” naar alle windrichtingen.

Een document uit 1830 dat we vonden via Google books, met name: ‘Wegwyzer der stad Gent en der provincie Oost-Vlaenderen, Volume 48’ van uitgever Philippe Gimblet, bevestigt dat het café een belangrijke “taxipost” was. De publicatie verscheen tijdens de 19e-20e eeuwwende en bevatte praktische informatie over rijtijden en stopplaatsen van diligences.

Anderzijds vonden we dan weer een foto van café Den Hazewind als illustratie in een boek van Paul Mauqouy uit 1999: ‘Kroniek van een Gentse Schaakclub‘. Die schaakclub had in het café ooit haar clublokaal.

In het onderschrift van de foto, gedateerd eind de jaren 1800, wordt Café Den Hazewind links van Hôtel d’Allemagne gesitueerd, dus ook links van het Hazewindstraatje.

Een aanvulling op de zeer gewaardeerde website Gent-Geprent: daarin wordt de locatie van café Den Hazewind vermeld rechts van het Hazewindstraatje en van Hôtel d’Allemagne – in het bijzonder: in de linkerhelft van ‘Huis Scaec‘, het huidige café Vijf voor Twaalf – dus links van het Damberd in datzelfde gebouw. Dit zal dan de nieuwe locatie zijn geweest van Café Den Hazewind, na de afbraak van de oorspronkelijke stek ten behoeve van de bouw van het postgebouw. De Gentse schaakclub, vermeld in de Kroniek, verhuisde mee.

Terug naar hoofdpagina

Het steegje ontleende haar huidige naam aan Café Den Hazewind 

 

De Post – Hazewindstraatje – Restaurant Peking in 2017
Korenmarkt – Café Den Hazewind staat links van Hazewindstraatje – Links van café Den Hazewind: het in 1719 opgerichte pakhuis, voordien de stadsgevangenis. Later kwam op die plek: het postgebouw – pic boek Kroniek van een schaakclub
Hazewind en Damberd – pic Gent-Geprent

TUSSEN HAZEWIND EN SCHUDDEVEE

Aan de Korenmarkt – aan de kant van de Hooiaard, voorbij Pizzahut – bevond zich het thans overbouwde Schuddeveestraatje. Om het beter te kunnen lokaliseren, lopen we even de huizenrij af tussen Hazewindstraatje en het hoekhuis met de Hooiaard.

Korenmarkt aan de zijde achter de Graslei. Het Hazenwindstraatje bevindt zich rechts van het voormalige postgebouw, thans winkelcentrum De PostRestaurant Peking ligt aan de andere zijde van het straatje. Historisch heette dit pand van oorsprong uit de jaren 1700: Driekoningen. Later werd dit Deutscher Gasthof/ Hôtel d’Allemagne. Oudere Gentenaars zullen zich nog herinneren dat   daar restaurant Fox in gevestigd was, alvorens restaurant Peking er kwam. En stokoude Gentenaars weten misschien nog dat het tussen de twee wereldoorlogen De Middenstand heette.

Korenmarkt – Restaurant Fox 1975 – thans Peking – pic inventaris.onroerenderfgoed.be

Er naast ligt het Huis Scaec, uit de jaren 1600, thans gedeeld door de cafés Vijf voor Twaalf en Het Damberd. Vijf voor Twaalf is een recente benaming. Vroeger stond dit café bekend als De drie Posthoorns of De Oude Diligentie. Zoals boven aangegeven, was dit ook ooit de “nieuwe” stek van café Den Hazewind.

Daarnaast: Den Grooten Steen, of met de oudere benaming aangeduid als Polmaessteen, naar de eigenaar in de jaren 1300. Onder Gentenaars is het beter bekend als het voormalige café De Wapens van Zeelant. Het dateert van 1702. Het oorspronkelijke pand rechts er van, De Cleppe, is verdwenen en vervangen door een meer modern huis. Menig Gentenaar zal het café ’t Postje kennen. Er naast vinden we ’t Meuleken uit de jaren 1600 in barokstijl. (Dit is fout weergegeven   in het vermelde boek ‘Gids voor Oud Gent’, waar wordt gesteld dat De Cleppe en ’t Meuleken eenzelfde gebouw zouden zijn.) Thans zit daar restaurant Faits Divers.   De volgende handelszaak in de rij is café De Kuip van Gent en is gevestigd in Het Oude Pakhuis, een renaissancegebouw uit de jaren 1500.

Terug naar hoofdpagina

Korenmarkt – Damberd
Polmaessteen of Grooten Steen of De Wapens van Zeelant

De huizen die thans worden ingenomen door de horecazaken VaudevillePizza Hut en Quick waren ooit het koffiehuis Hof van Brussel dat in de jaren 1700 Le Grand Café de Bruxelles werd genoemd. Vermoedelijk was het in dit gebouw dat in de jaren 1800 de zaak Het Hof van Weenen ofte Hôtel de Viennes was gevestigd. Aan het uiteinde bevindt zich het hoekhuis met de Hooiaard. Tussenin: het Schuddeveestraatje – overbouwd door het huidige café Twilight.

Tussen het Hof van Weenen en het hoekhuis bevond zich het Schuddeveestraatje

SCHUDDEVIS – GROENTENMARKT WAS VISMARKT

Groentenmarkt aan de kant van de Leie.    Wat thans Groentenmarkt heet, was in de middeleeuwen een vismarkt, waar dan in de jaren 1200 al een een overdekte vleesmarkt   was. Groenten, vis en vlees, en dat allemaal dezelfde markt. Als spraakverwarring kan dit tellen!

De Groentenmarkt was tot voor 1700 de   centrale visaanvoerplaats van Gent. Toen het houten vleeshuis in 1400 in verval was, werd het stenen Groot Vleeshuis gebouwd.

Gids voor oud Gent: “Om de visaanvoer ook in de toekomst mogelijk te maken, werden onder het nieuwe vleeshuis vier kanalen of “gaten” gemetseld. De platte visschuiten konden dus   nog steeds vanuit de Leie rechtstreeks de Vismarkt bereiken. De gewelven van deze gaten zijn aan de zijde van de Leie nog goed zichtbaar.”

Vleeshuistragel, langsheen Groot Vleeshuis, naar vismarkt, thans Groentenmarkt
Groot Vleeshuis met “gaten” in de gewelven om platboten door te laten naar de vismarkt. Vanuit dit perspectief zijn de gaten lichtjes zichtbaar boven het muurtje van de tragel.

Pas midden de jaren 1500 werden er penshuisjes tegen de gevel aangebouwd.

Einde de jaren 1800 kwam het Groot Vleeshuis leeg te staan door de bouw van de Vismijn aan het Sint-Veerleplein. (Lees ook op deze blog: “Blijf kwik, eet vis”… van de Oude Vismijn!

Pensmarkt – Penshuisjes tegen de gevel van het Groot Vleeshuis

Het Groot Vleeshuis werd rond de eeuwwisseling 1800/1900 ingenomen door een ministerie en vanaf 1920 kreeg het diverse bestemmingen, waaronder een fruit- en groentenmarkt en de vishandel van Meersschaut. Het gebouw wordt nu gebruikt als promotiecentrum voor Oost-Vlaamse streekproducten.

Aan de kant van de Vleeshuisbrug of de Kleine Vismarkt staat het kleine cafeetje Het Galgenhuisje. Het draagt nog enkele sporen dat zijn naam eer aan doet. In de zijgevel, aan de kant van de brug, zitten nog hangijzers waar ter dood veroordeelden aan vast gemaakt werden in afwachting van hun executie. Want, inderdaad, om de functies van deze markt compleet te maken: het was ook een executieoord. En meer: ook een plek waar kleine delinquenten publiekelijk te schande werden gezet. Boven het dak, tegen de gevel van het Groot Vleeshuis, zitten nog restanten van een smeedijzeren schandbank. (Lees ook op deze blog: Dit is geen pilorijn; Ceci n’est pas…)

Groentenmarkt – Galgenhuisje tegen Groot Vleeshuis
Vleeshuisbrug – café Waterhuis aan de Bierkant

Aan de andere kant van de brug, en verzonken achter een terras langsheen de Leie, ligt café Het Waterhuis aan de Bierkant. Het aanpalende hoekhuis op de rooilijn is het Gildehuis der Visverkopers, later ook ‘Wit huys‘ genoemd, thans een winkel, en gebouwd in 1506.

Daar naast ligt nog een winkel – ooit tea-room, designwinkel en later optiekzaak Van Wesemael – die nu afgebroken is, met tussen beide winkels geprangd: het uiterst smalle Schuddevisstraatje.

Het Schuddevisstraatje biedt de toegang tot de jeneverkroeg Pol ’t Dreupelkot aan de linkerkant, en helemaal achteraan het steegje aan jazzcafé Hot Club Gent, voorheen Hot Club de Gand. Je moet onder een versierde boog met reclame voor ’t Dreupelkot binnenstappen, wil je het steegje betreden. Of beter: “moest”, want door afbraak van de voormalige winkel aan de rechterkant is die versiering samen met de volledige boog gesneuveld.

Groentenmarkt -Gildehuis der Visverkopers
Groentenmarkt – Design winkel – jaren ’70 pic inventaris. onroerenderfgoed.be

Eind 2016 ging het gebouw van de belendende optiekzaak plat. “Het plakkaat moet weg voor de veiligheid” verklaarden de arbeiders, toen ze ons er op zagen staan te vergapen. Uiteindelijk verdween de hele boog boven het steegje. De voorloper van Hot Club Gent, in het bijzonder Hot Club de Gand, moest al eens zijn deuren sluiten omdat muur tegen de optiekzaak – enige toegangsweg tot de club – gevaarlijk overhelde. Nog steeds. F.D.

Schuddevisstraatje voor de vernieling – voorjaar 2016

Lees ook op deze blog: Groeten van de Groentenmarkt en Pensmarkt

 

Terug naar hoofdpagina

NAAR ARCHIEVEN

Naar Facebook

Lees ook op deze blog:

STAD in 2016 - ARTIKELOVERZICHT
STAD in 2016-2017-2018 ARTIKELOVERZICHT
STRATEN in 2016 - ARTIKELOVERZICHT
STRATEN in 2016-2017-2018 – ARTIKELOVERZICHT