persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Een oudje van over de oceaan schreef over haar jeugd in Gent
‘CURSIEF’/ VOLK – 02 februari 2023 – Ze schreef op facebook over Gent, waar ze na haar jeugd 6.500 km van verwijderd leefde. Ze was geëmigreerd naar Amerika. Op haar oude dag bracht ze via haar posts het oude Gent weer tot leven, w.o. haar tantes aan de Coupure, haar jeugd in Langerbrugge, diverse plekken in de stad…
Een paar jaar geleden volgde ik een oude dame (90+) op facebook. Daar was een aanleiding voor: ze plaatste zowel op mijn facebookpagina als in de groepen over Gent veel commentaren.
Ze schreef voluit over een oude tijd in Gent, … die van haar jeugd: van voor en van tijdens de tweede wereldoorlog.
Ze was oud en ze had heimwee naar haar jeugd. Dit is een natuurlijk fenomeen. Bijzonder was, dat ze die zinnen schreef in haar huis aan de overkant van de Atlantische Oceaan; een kleine zevenduizend kilometer van hier.
Ze was tijdens haar jeugd geëmigreerd, samen met haar ouders.
Ze stichtte er een gezin met haar Amerikaanse man, een succesvol decorateur voor film- en tv-sets. Ze hadden drie kinderen.
Het moet nu een jaar of meer geleden zijn dat ik haar nog op facebook aantrof. Ze geeft geen commentaren meer op Gentse plekken die nog in haar herinnering leefden. Ze heeft zelfs geen account meer bij facebook. Al haar vroeger geposte berichten zijn gewist.
Via een paar eenvoudige muiskliks vonden we een account bij Instagram van haar zoon. En die meldde dat zijn vader in april 2022 overleden was.
Onze bejaarde Amerikaanse “penvriendin” was dus weduwe geworden. Sindsdien hoorden we niets meer over haar.
Zoals hier al gezegd: zelf is ze hoogbejaard. Ze is al meer dan 90 jaar.
Hoe zou het met haar zijn? Waarom blijft ze weg van facebook? Waarom werden al haar berichten (over Gent) verwijderd? Onbeantwoorde vragen.
We missen haar. Ze was een levend medium dat ons naar het verleden van Gent bracht. Ze schreef over een tante en diens vriendin aan de Coupure, beide naaisters, over haar bomma die daar kookte.
Ze schreef over haar jeugd in Langerbrugge tijdens de oorlog. Ze woonde in de buurt van de papierfabriek.
Ze dook diep in haar herinneringen, toen ze een beeld probeerde te schetsen van haar bomma en van haar overgrootouders die Europa hadden afgereisd om in de suikerfabrieken te gaan werken.
Ze zal zeker ook geschreven hebben over de emigratie naar Amerika in haar jeugd, maar we hebben niet alles onthouden.
Wat we onthielden, pennen we hier voor jullie neer. Uit eerbetoon voor…
Toegegeven, we halen niet alles uit ons blote hoofd, we durfden nu en dan wel een notitie te maken.
We zullen haar voor de gelegenheid, en uit privacy overwegingen, Josiane noemen. De overige namen zijn eveneens veranderd. Ook de foto’s zijn louter illustratief. We plakten er de fictieve namen onder. Pas op: het verhaal is wel echt en authentiek!
COUPURE
Als Josiane over de Coupure schreef, was ze altijd enthousiast en vol verrukking. Ze had het graag over haar tante Rosette die samen met een vriendin een naaisalon uitbaatte aan de Coupure. De dames waren vrienden – Josiane vermoedde dat ze een relatie hadden, maar het was toen nog taboe om het daarover te hebben – en ze waren erg succesvol in wat ze deden: kleren op maat maken voor de bourgeoisie.
Het was een tante aan vaderszijde. Het moet in de jaren ’30 geweest zijn.
In dat grote herenhuis – ze huurden een ouder huis om de kosten te beperken – woonden ook de vader van tante’s vriendin.
Hij moet een deftige typ geweest zijn. Ze typeert hem als een keurig geklede gentleman, incluis bolhoed, die de leveringen-aan-huis bij de klanten mocht verzorgen. “Hij kreeg altijd drinkgeld van de dames die hun klederen waren afgeleverd in zulk een dienst” schreef ze over hem.
In datzelfde huis woonde blijkbaar ook Josiane’s bomma. Althans kookte ze voor het gezelschap.
Nadine, zo heette de vriendin van haar tante Rosette, was een erg creatief persoon. Ze kon bij het bekijken van modetijdschriften de patronen namaken van wat ze zag. Haar tante Rosette deed dan het handwerk. “Ze hadden veel werk, vooral voor avondkledij” aldus Josiane. Dat het hen voor de wind ging, blijkt uit het feit dat de dames elk jaar op vakantie gingen naar Nice. “Ze brachten dan mimosa en veel leuke anekdotes mee”.
Josiane vertelt dat de “oudjes” het ook naar hun zin hadden. Dan doelt ze op haar bomma (moeders moeder) en de vader van Nadine, de man met de bolhoed.
LANGERBRUGGE
Josiane’s pa was politieagent. Zijn werkgebied was Meulestede, Langerbrugge, Rieme, Kluizen…
Zelf woonde het gezin in Langerbrugge langs het kanaal, in de buurt van de papierfabriek.
Tijdens de oorlog was haar pa bij een “geheime groep” die mensen in nood hielpen… Hij had recht op een medaille op het stadhuis na de oorlog, maar hij vond dit te veel eer.
“Op 10 mei 1940 was ik 8 jaar oud. De facteur die gewoonlijk brieven bracht, kwam aan de deur en vertelde dat we in oorlog waren. Wij hadden geen ander middel om te weten was er buiten ons klein huisje gebeurde. Mijn Bomma was bij ons. Ze had de eerste oorlog meegemaakt, mijn ma ook. De vrouwen waren verdrietig. Ik had gehoord dat we met een gasmasker zouden moeten lopen. We hadden er maanden eerder een ontvangen. Ik had enorm schrik van dit groot spel die mijn adem weg nam.”
Maar ongelijk de eerste wereldoorlog, was dit keer gas het probleem niet. Het waren de vliegtuigen met hun bommen, dat was nu het probleem.
Veel later kwam Josiane te weten dat haar ma – die vloeiend Engels sprak – op zolder radiocommunicatie had met Engeland. Haar vader, de politieagent, seinde soms wat door. Zoals die keer dat hij een serienummer op een brokstuk van een neergeschoten Engels vliegtuig doorgaf.
De directeur van de papierfabriek had een grote bunker laten bouwen. Die stond zowat tegen de ommuurde tuin van Josiane’s thuis, maar was in de eerste plaats voor het werkvolk van de fabriek bedoeld. Haar pa had aan beide zijden van die muur ladders geplaatst om er snel overheen te kunnen en in de bunker te geraken zodra er alarm was via een sirene.
Een grappige anekdote: ook haar kat wist wanneer het tijd was om naar de bunker te vluchten.
Ze beschrijft de bunker als ongezellig. Hoe zou het anders kunnen? Dagen en nachten hebben ze daar geleefd. Ze zaten op houten banken. De volwassenen speelden kaart.
Ook Josiane leerde er kaart spelen, maar mocht niet aan de tafels waar er voor geld werd gespeeld.
Haar ma hielp ook in de infirmerie van de bunker.
“GLAZEN STRAATJE” EN MEER
Gent bleef in Josiane’s hoofd wonen, ook al had ze een vol leven in Amerika gehad. Op facebook schreef ze eens welke plaatsen ze associeert met beelden uit haar jeugd.
Het zal je verbazen, maar daar hoort ook de “Glazen Straat” bij. Maar niet voor de redenen die de fantasie prikkelen. Het zat namelijk zo: Josiane moest van ’t school eens met een collectebus geld inzamelen voor het Rode Kruis. Wie het meest inzamelde, zou een cadeautje krijgen. Nu had een Josiane – zo zei ze – een vriendin wier moeder in het “Glazen Straatje” werkte. De meisjes die daar werkten wilde natuurlijk geen kinderen in de straat… Resultaat: onze buzzekes waren rap gevuld.
Aan de Coupure woonde haar tante met haar vriendin. Aan de Groendreef woonde een nonkel, een broer van haar vader.
De Volderstraat, waar ze zich een school herinnert. De Kouter, uiteraard, met haar bloemenmarkt op zondag.
De post en “het kleine straatje ernaast” – zo schrijft ze; (lees: Hazewindstraatje), waar ze haar eerste tongkus gaf. De Sarma, waar ze tegen sluitingstijd op zaterdag met haar ma stond te wachten om afgeprijsde taarten mee naar huis te nemen.
De Veldstraat met haar etalages… Ze kocht daar ooit een mantel… en droeg die voor de volgende tien jaar. Zo ging dat toen in oude tijden.
En over haar ma. Dat het haar favoriete ontspanning was om een namiddag in de ‘Ancienne Belgique’ door te brengen. Dat was een variététheater in de Veldstraat (van 1939 tot 1966, tgo. d’Hane Steenhuyse). Daar werd vaudeville opgevoerd. Ze ging elke zaterdagnamiddag. Volgens Josiane was haar ma daar zo goed gekend dat het personeel haar stoel reserveerde!
De Noordstraat – want daar heeft ze blijkbaar ook nog gewoond – een straat waar ze graag gewoond heeft…
Josiane ging bij momenten nog dieper graven in haar geheugen. Ze mijmerde soms heel even over haar grootouders.
“Mijn ma haar ouders konden geen werk vinden in Gent, en leefden jarenlang in Ierland, in Italie, waar mijn ma geboren was. Mijn pépé werkte in suikerfabrieken.
De vader van haar pa was beroepsmilitair en was – hij was een Gentenaar – gekazerneerd in Hasselt.
De uitgelichte foto, bovenaan de pagina, toont de Coupure. De prent is gemaakt door Albert Sugg, Gent’s bekende postkaartenmaker (1869-1936). De prent wordt bewaard bij Archief Gent
Lees ook op deze blog:
CURSIEF – Anja, de laatste dans, die moet je mij nog schenken
VOLK – 1959: “Ik was veertien, van den buiten, en liep school in Gent”
Lees ook op deze blog:
