persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
VOLK/ STAD – 24 februari 2018 – ‘Op café gaan’ was vroeger een volkse bezigheid. Elke wijk kende tal van volkscafés. Dit bleef zo tot ergens in de jaren ’60-’70. In de wijk achter de Vlaamsekaai, Heirnis en Lousbergskaai – de wijk met de namen van vissoorten – was dit nog meer dan elders het geval omwille van de binnnenvaart.
Ursula (85) is geboren en getogen in de Lozevisserstraat in deze wijk, in het huis waar ze ook nu nog woont. Samen met haar man werkte ze tot aan haar pensioen als binnenschipper. Brechtje (38) werd geboren in de Eendrachtstraat, groeide op in de Lousbergskaai en verhuisde vijf jaar geleden naar Gentbrugge. Sinds 2015 baat ze café ‘De Kleine Kunst’ uit, op de hoek van de Forelstraat en de Lousbergskaai, vroeger ‘Café Maritime’. De grootouders van Ursula baatten vroeger een periode datzelfde café uit. Een verhaal uit de reeks ‘Raconteurs‘ – een project dat getuigenissen uit Gentse wijken verzameld.
De cafés en meer. Ursula: “Vroeger waren hier heel veel cafés in deze wijk. Zeker op de Vlaamsekaai. Da kwam door de scheepvaart, de binnenvaart. Die moesten allemaal langs daar passeren om richting Antwerpen te gaan. Elf of twaalf cafés heb ik al in mijn gedachten. Café De Klok op den hoek van de Karperstraat en de Vlaamsekaai, waar nu een frituur zit. Dan een café aan de Lousbergsbrug van Jules Van Heesbeke.”
Op de hoek van de Snoekstraat: café ‘het Volkshuis’ en op den hoek van de Zalmstraat een café dat ook Café Maritime heette. Op de Vlaamsekaai waar nu die zaak van die moto’s is, daar is ook een café geweest. En dan op den hoek van de Eendrachtstraat: ook een café. En op den hoek van de Eendrachtstraat met de Vlaamsekaai waar nu die appartementen zijn, daar was een heel groot café. In de Karperstraat, tegenover de Tarbotstraat, was ne groentewinkel en daarnaast een groot café: Café Sport. En in de Karperstraat café Monty. Op de hoek van de Lozevisserstraat en de Kreefstraat tegenover waar nu de Fabula Rasa is, dat was ook een café. In de Forelstraat: Café Maritime, ’t Scheepken, en op den hoek met de Lousbergskaai tegenover Café Maritime: ‘t Appelken’. Dat had heel goed te doen. De madam van ’t Appelken is lang dekenin geweest. En op de hoek van de Heirnislaan en de Forelstraat was ook een café. (…)”
De cafébazin. Ursula: “Mijn grootmoeder is naar Gent gekomen na de dood van mijn grootvader. Ze werd weduwe toen ze 28 was en ze had vier kinderen. In 1918 is ze naar hier gekomen en Café Maritime komen uitbaten. Ik heb thuis nog foto’s van toen: mensen in de kleding van toen hier in het café of aan de reling bij het water. Mannen met strooien hoeden en gilets en vrouwen in lange kleding. Mijn grootmoeder stierf toen ik nog klein was. Mijn stiefgrootvader heeft Café Maritime uitgebaat tot half jaren 60. Voor een paar vaste mannen: druppelmannen die elke zondag na de mis niet op tijd thuis geraakten voor het eten.”
Brechtje: “Ik was al een jaar of vijf op zoek naar iets om over te nemen. Eigenlijk niet op zoek naar een café, maar ik was hier toevallig binnengekomen. Met Marc aan de praat geraakt, die toen de Kleine Kunst uitbaatte, en niet lang daarna heb ik het overgenomen. Ik ben blij dat ik terug in de buurt ben. Ik miste het hier eigenlijk een beetje. Ik vind dit de leukste buurt van Gent. Het is rustig en toch is hier veel te doen. Ge hebt hier allerlei mensen door elkaar.”
De cafégangers. Ursula: “Vroeger hadden al die cafés veel te doen. De mannen van de bureaus kwamen naar de cafés om schippers te zoeken om hun werk kwijt te geraken. Om vrachten te transporteren. De loodsen kwamen naar de cafés om werk te vinden. Ook mensen uit de buurt kwamen naar de cafés. De mannen gingen het meest naar de cafés, vrouwen waren meestal huismoeders vroeger.” (…)
Brechtje: “Nu komen hier jonge mensen. Studenten ook veel. Er zitten hier in de wijk veel studenten op kot en die komen hier iets drinken voor ze verder uitgaan. Tijdens de examens een warme chocomelk in hun pauze. Ze zijn braaf geworden, de studenten. Als ik denk aan hoe ik was toen ik jong was, ik was zo braaf toch niet.”
Ursula: “Ik ook niet. Ik was nen echten uitgaander.”
Brechtje: “De zaterdag is mijn slechtste avond. Dan zijn de studenten naar huis. Dan doe ik een optreden of zo om wat volk te trekken.”
Brechtje: “Ik merk dat veel mensen die hier nieuw komen wonen, naar hier komen en zo mensen leren kennen. Regelmatig ook buitenlanders die hier een paar maanden voor hun werk zijn. Een aantal grote bedrijven hebben hier appartementen gekocht in de buurt. Daar wonen dan werknemers uit het buitenland die korte tijd hier in Gent werken: Polen, Portugezen, van alles heb ik hier al over de vloer gehad. Ik probeer dan voor hen een thuisgevoel te creëren.”
Brechtje: “Ik ben zelf gene grote babbelaar. Ik kan goed luisteren. En zwijgen. Ik hoor veel. Mensen die mij niet kennen, komen hier heel hun levensverhaal vertellen. Dikwijls zijn dat niet de vaste tooghangers maar mensen die echt iets kwijt willen. Ze zoeken een café uit, komen zitten en vertellen. Ik heb voor opvoedster gestudeerd. Dat is ook veel luisteren. Beetje hetzelfde als cafébaas. Soms is het wel moeilijk, luisteren en je niet moeien. Advies geven als ze het vragen, maar niet te veel. En u niet misspreken want op den duur weet je veel over mensen.”
Dansen, eten en drinken. Ursula: “Vroeger was een café een goudmijn: alleman dronk. Ze dronken allemaal jenever en ze waren zoveel nie ziek als nu. Er werd veel meer gedronken dan nu. Eerst bier, dan druppels. En er werd overal gedanst. Ze zetten ergens nen accordeonist of iets en er werd gedanst. Ook werden op straat houten vloeren gelegd om op te dansen. Tot één, twee, drie uur ’s nachts soms, werd er gedanst. Dat was zo.”
Brechtje: “Ik doe hier ook regelmatig live muziek en er mag hier ook gedanst worden. Mensen zijn wel meer veeleisend geworden. Het kan niet zomaar iets van muziek zijn en het kan natuurlijk ook niet altijd naar iedereen zijn goesting zijn.”
Ursula: “Ieder jaar verkocht de dekenin, de vrouw van Hendrik Vos, lotjes. Ze deed dat in de cafés. ‘Een lotje voor een totje!’ Alle lotjes geraakten elk jaar verkocht!”
Ursula: “Eten in de cafés, dat bestond vroeger niet. Er stonden wel overal frietkotten. Wel kon je in de cafés nen bruinen boterham krijgen: ne groten boterham met boerenhesp of met uufflakke. Eerst sneden ze met een mes een kruis in het brood en dan sneden ze daar ne groten dikke boterham af.”
Brechtje: “Ik serveer ook eten, kleine hapjes want ik ben geen restaurant.”
‘
Raconteurs is een initiatief van de dienst Beleidsparticipatie van de Stad Gent. Bovenstaand verhaal is afkomstig van die bron.
Lees ook op deze blog:
Volksfiguren in café ’t Heilig Hert
Waarom het Visserijkanaal naast de Nederschelde?
