persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
STRATEN – 24 januari 2017 – De Vijfwindgatenstraat is een onopvallende, bijna banale straat, wat niet van haar naam gezegd kan worden. Wie naar de betekenis op zoek gaat, trekt een blik Gentse geschiedenis open.
Het verdwenen ‘Klein Scheldeken’ (in het Zuidpark) ontsproot aan de verdwenen ‘Oude Schelde’ en liep bij Hubert Frère Orbanlaan naar de Vijfwindgatenstraat, langsheen het ‘Klein Begijnhof’, en vervolgens naar de Schelde alwaar de Vijfwindgaten-getijdensluis stond bij een (nog bestaande) wachttoren.
Vijfwindgatenstraat en de verborgen toren. Tussen de Frère-Orbanlaan en het Begijnhof ‘ter Hoyen’ aan de Lange Violettestraat bevindt zich de Vijfwindgatenstraat. Het is een onopvallende, bijna banale straat, wat niet van haar naam gezegd kan worden. Wie naar de betekenis op zoek gaat, trekt een blik Gentse geschiedenis open.
Historisch torentje achter slot in Begijnhoftuintje. Bij een van de stadsuitbreidingen in de Middeleeuwen – in dit geval eind 13e eeuw – werd de wijk ‘Hoye’ mee opgenomen in een uitbreiding van de ommuring van de stad, vertrekkende van de ‘Braampoort’ ter hoogte van de Brabantdam. ‘Hoye’, waartoe ook het Begijnhof ‘ter Hoyen’ behoort, was aan alle kanten ingesloten door water. (Lees hierover ook op deze blog: Gentse Winter – Clair-obscur)
De uitgebreide stadsmuur sloot aan bij het domein van het Begijnhof, dat langsheen de ‘Benedenschelde’ ofte ‘Nederschelde’ (thans ook: ‘Visserij’) ligt, maar in die tijd evengoed langsheen het ‘Klein Scheldeken’ lag. Dit was een gracht, gegraven tussen de ‘Nederschelde’ en de thans verdwenen ‘Oude Schelde’.
Die verdwenen ‘Oude Schelde’ ontsproot ter hoogte van Ter Platen op de ‘Muinkschelde’ en volgde het traject van de huidige de Tentoonstellingslaan, over de Vijfwindgatenstraat, tot aan de ‘Schepenvijver’. Vandaar ook de naam Schepenvijverstraat. Die ‘Oude Schelde’ beschermde de andere zijde van de wijk inclusief het Begijnhof.
Het ‘Klein Scheldeken’ liep dus haaks op de ‘Oude Schelde’ langsheen een flank van het Begijnhof naar de achterzijde aan de ‘Nederschelde’. Het kruiste hierbij de huidige Lange Violettestraat. Op die as was een getijdensluis met vijf bogen, voorzien van evenveel getijdenschotten.
De “vijf windgaten” verwijzen naar die getijdensluis met de vijf schotten, de brug, de stadspoort en een versterkingstoren die behoorde bij de stadsuitbreiding.
Stadspoort en brug zijn allang verdwenen en het ‘Klein Scheldeken’ gedempt, zo ook de ‘Oude Schelde’. Ook een toren aan de kant van de ‘Oude Schelde’ is weg, maar de andere toren, aan de kant waar het ‘Klein Scheldeken’ ooit samenvloeide met de ‘Nederschelde’, staat er nog steeds. Alleen zit hij goed verborgen in het tuintje van de beheerswoning van het Begijnhof – tuintje dat niet voor het publiek toegankelijk is. Lees meer in het persblog.be – Archief 2015 (persblog.be liep toen nog onder een blogspot-formaat) F.D.
Lees ook op deze blog:
