Het “geboortehuis Anseele” is niet het geboortehuis Anseele!

Ik herinner mij dat het AMSAB-ISG toen alles heeft bewogen om het plakkaat te laten verwijderen, maar de eigenares van het huis was niet te overtuigen.

Dat Edward Anseele geboren was in de Sint-Amelbergastraat (toen: Lange Penitentenstraat) is een gegeven dat reeds lang gekend is. Zijn neef, Raymond De Kremer (beter gekend als Jean Ray en John Flanders) schreef hierover in de krant “De Dag” van 19 februari 1939:
“Onlangs gingen we eens door de Lange Penitentenstraat om nog eens naar het huisje te kijken waar hij geboren werd… Het was op een triestige grauwe namiddag en geen kat was te zien. Heel in de verte aan Sint-Jacobs roept een zandboer op klagelijke toon zijn waar. Veel verbeelding hadden we niet nodig om ons drie kwart eeuw achteruit te plaatsen want ’t was alsof in de grijze deemstering de genius van het verleden was blijven stilzitten en de jaren onopgemerkt hadden laten voorbijgaan. De rode vuurglimp achter de gordijnen werd hij niet opgewerkt door moeder Roze omdat het koffie-uurtje nabij was? Dat verre getik van de hamer, was het vader Jan Anseele niet die vlijtig aan zijn leest zat? De hete geur van tabak, kwam hij niet uit de pijp van de beroemde Richard Danvers, de gewezen leider van “de Tour de France” der reizende ambachtslieden? En dat zure gekijf was het soms Nette Danvers niet die een beetje uit haar humeur was op één van de jonge Anseeles? Uit de de richting van het Boterplaatske klonken opeens vrolijke kinderstemmen… de school was uit en zie, ’t was alsof ze gingen komen, de lachende, joelende bende van Eedje, met Moe, Fons en Frans…”

Is Edward Anseele in zo’n mooi huis geboren? Voorbijgangers kunnen het bijna niet geloven als ze langs het herenhuis in de Penitentenstraat 6 dicht bij Sint-Jacobs passeren. Sommige toeristische gidsen vertellen het nochtans overtuigend dat Anseele daar op 26 juli 1866 op de wereld kwam. Maar ere-advocaat Marc Rummens toont overtuigend aan in een recent nummer van Gentse Tydinghen dat het bordje daar fout hangt. Anseele was de zoon van een eenvoudige schoenlapper. Hoe zou die in zo’n chic herenhuis kunnen wonen?
Gestolen
Eigenares Ruth Richards-Levi is verbolgen over de aantijging: “Ik heb dat huis meer dan dertig jaar geleden gekocht van een nazaat van Anseele die me dit vertelde. Toen hing daar al een bordje dat de stad Gent er ooit hing. Dat bordje is ooit gestolen en ik heb er een nieuw op gehangen.”
Eric Bauwens, die onlangs de biografie ‘Vader Anseele’ schreef, front de wenkbrauwen als hij het hoort: “Ook vroeger al hebben historici vragen gesteld bij dit bordje, en erop gewezen dat Anseele daar niet geboren is. Aan zijn levenseinde woonde Anseele in de Baudelostraat, waar inderdaad nog nazaten van hem gewoond hebben. Het is duidelijk dat het geboortehuis in de huidige Sint-Amelbergastraat was, maar je zou opzoekingen in het kadaster moeten doen om uit te vlooien waar precies.”
Hertekening
Dat is nu net wat Marc Rummens deed. Even samenvatten: Anseele is geboren in de Lange Penitentenstraat 6. Daar is geen twijfel over. Maar in Anseeles tijd was er een Korte en een Lange Penitentenstraat. De Lange Penitentenstraat is de Sint-Amelbergastraat geworden, de Korte is verdwenen door een hertekening van de straten in die buurt. Veel later kreeg een nieuwe straat daar de huidige naam Penitentenstraat. Daar staat dus het bewuste herenhuis op nummer 6.
Het geboortehuisje van Anseele is, door huisnummerwijzigingen, nu de Sint-Amelbergastraat 8, zegt Rummens, een huisje dat nog bestaat, maar samengevoegd is met dat ernaast. Achteraan geeft het uit op de Ottogracht, die toen overigens nog een waterloop was.
Brand
Dat is niet onbelangrijk, zegt Bauwens. Toen ooit brand uitbrak in het atheneum aan de Ottogracht, zag Anseeles vader dit vanuit de achterkant van zijn huis en snelde te hulp. Hij redde twee kinderen van de prefect van de school. Die was zo dankbaar dat hij regelde dat Anseeles kinderen een studiebeurs kregen. Edward was wel niet de allerbeste student, maar volgde er toch vier jaar middelbaar, waardoor hij veel geschoolder was dan andere arbeiders, en zo snel kon opklimmen opklom in de ontluikende Gentse socialistische beweging.”