persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
UPDATE 05.02.2024 – Bijlokehof – Er zit weer schot in de zaak? Het ziet er naar uit dat er verder gewerkt wordt aan de nieuwbouwappartementen aan het Bijlokehof van welke de werken jaren geleden werden gestart, maar vervolgens halfweg stopgezet.
Toen we op maandag gingen kijken (eerst gingen we op zaterdag) zagen we een man aan het werk. En we spraken met hem.
Op zaterdag zagen we een verkeersbord op welke een parkeerverbod wordt aangegeven voor de periode ’18 december 2023 tot en met 17 maart 2024′. Er staat er een grote lading natuursteen op de stoep. Het zijn kasseien bestemd voor achteraan het gebouw. De man met wie we spraken, was daarmee aan de slag.
Straffer nog. ‘Arnaud’s Lift & Verhuisservice’ zette verkeersborden met een parkeerverbod voor het wooncomplex op maandag 12 februari 2024. Het ziet er naar uit dat er verhuisd zal worden… dat op zijn minst één appartement afgewerkt zal zijn?
De nieuwbouwappartementen kwamen op de plaats waar voorheen een meisjesinternaat stond, dat op haar beurt, was ingetrokken in een verlaten fabriek, de katoenspinnerij De Ruyck. Het oude gebouw werd gesloopt. De nieuwbouw werd al aangekondigd in de zomer van 2015.
Dan is er nog de geplande heraanleg door de Stad van het Bijlokehof en de omliggende straten, zoals de Louis Pasteurlaan en de Bijlokestraat.
UPDATE 22.10.2021 – Bijlokehof – De werken aan het woonproject waar het voormalige schoolgebouw/internaat – en eerder de katoenspinnerij De Ruyck – stond, lijken halverwege gestopt. Sinds de zomer is geen vooruitgang meer gezien op de werf.
ENTREPRENEUR/ STAD – 08 december 2017 – Aan de Coupure en de Bijlokehof wordt binnenkort het oudste en laatste nog bewaard fabrieksgebouw van de Coupure gesloopt. Decennialang was het in gebruik als internaat voor meisjes en op het laatst ook als schoolgebouw. Op het aanplakbiljet van de bouwaanvraag kwam te staan: “Slopen schoolgebouw, oprichten van een meergezinswoning en reconversie van de kapel.” Het gebouw dateert van 1820 en maakte deel uit van het rijke industrieverleden aan de Coupure.
Tussen het parkje van de Bijlokehof en de Coupure Links staat een 19e eeuwse, Manchester-achtige katoenspinnerij waar al decennia een school in gehuisvest was. De Bijlokehof ligt vlakbij het 13e eeuwse Bijlokehospitaal en het bijhorende gebouwencomplex, in het bijzonder: aan de kant van de Jozef Kluyskensstraat en de Louis Pasteurlaan. Voor de kenners: in het parkje liepen tot voor enkele jaren nog kippen in het wild – die daar al tientallen jaren werden gedoogd.
Lijkt de voorgevel aan de Coupure Links niet erg opvallend, als je het gebouw bekijkt vanuit het parkje, is het ronduit imposant. De site van inventaris.onroerenderfgoed.be vermeldt de opvallende “witgeschilderde bakstenen gevel met middenrisaliet onder driehoekig fronton”.
Verdict
In dit gebouw komen nieuwbouwappartementen. De bekendmaking van de bouwaanvraag – lees sloop – dateert van vorige zomer. In een publiek gemaakt pdf-document van het studiebureau inzake een vooronderzoek van de Bijlokesite lezen we: “Het onderzoeksterrein is ca. 1072m2 groot; er bevinden zich momenteel een kapel en een schoolgebouw op het terrein. Het geplande project omvat de afbraak van de bestaande bebouwing (ca. 75% van het projectgebied), behalve de kapel, en de realisatie van nieuwbouw appartementsgebouwen met tien wooneenheden en een kantoorzone verspreid over vier bouwlagen”.
En verder: “Het bureauonderzoek heeft aangetoond dat het projectgebied een beduidend archeologisch potentieel heeft; toch wordt hier afgezien van verder archeologisch onderzoek, en dit voornamelijk obv. de historische achtergrond en de verstoringshistoriek van het terrein.”
Met dit laatste wordt waarschijnlijk bedoeld dat de historiek van de Bijlokehof – met name was het een deel van de kloostertuin van de Bijloke – reeds lang verstoord is door de aanwezigheid van het fabrieksgebouw en later een schoolgebouw.
Op het aanplakbiljet van de bouwaanvraag kwam te staan: “Slopen schoolgebouw, oprichten van een meergezinswoning en reconversie van de kapel.”
Katoen en boogschieten
Hier was als laatste een school gevestigd. Het gebouw werd veel eerder opgetrokken door katoenfabrikant Ivon De Ruyck, en dit vermoedelijk in 1820.
In facebookgroep Dat és mijn Gent, stelt Guido Deseijn dat het gebouw, het oudste en laatste nog bewaard fabrieksgebouw aan de Coupure is. In deze katoenspinnerij, weet hij, was verder één der eerste hogedrukstoommachines in gebruik, met name van de constructeur Hall uit het Engelse Dartford. De mosterd haalt hij uit het boek ‘De Coupure te Gent. Scheiding en Verbinding’ uitgegeven bij Academia Press in 2009.
Van het Liberaal Archief leren we: “Katoenfabrikant Ivon De Ruyck stichtte in 1825 de schuttersvereniging Willem Tell die zich toelegde op het schieten met de kleine kruisboog. Deze vereniging kocht een perceel in de Bagattenstraat, waar naast een schietbaan ook een weelderige tuin werd aangelegd en een grote feestzaal werd opgetrokken.
Het complex werd een trefpunt voor de welstellende liberale burgerij die er decennialang meetings, feesten en banketten organiseerde. Halfweg de twintigste eeuw hield de maatschappij op te bestaan.” In een pdf van ‘Oost-Vlaamse Zanten LXXI 1 9 97-4‘ uit begin de jaren ’70 lezen we over Ivon De Ruyck in zijn schuttersvereniging: “Over zijn rol in de maatschappij zijn verder geen gegevens bekend. Wel werd hij sinds 1834 als lid van de Sint-Jorisgilde opgemerkt.”
Industrieverleden van de Coupure
Op 21 mei 1829 stak de ‘Gazette van Gend‘ de loftrompet af voor de fabrieken aan de Coupure. Toen waren er – dixit Gazette van Gend – 7 fabrieken van allerlei aard aan de Coupure, waaronder katoenspinnerijen, zoals De Ruyck, Story&Verspeyen, De Bast, maar ook suikerraffinaderijen Feyeriks, Van Acken, Neyt…, én een scheepswerf.
De ondernemersfamilie De Coster was op de Coupure Rechts van oorsprong grootgrondbezitter en verkocht vele gronden aan industriëlen. Op de Coupure Rechts kwam de katoenfabriek van Joseph De Bast- Rosalie De Hert te liggen. Na zijn faillissement in 1811, hervatte zoon Camille de activiteiten in een fabriek achter zijn woning; in het hoekhuis met de Iepensteeg.
School
Wanneer de katoennijverheid in het gebouw tussen Bijlokehof en Coupure aan zijn einde kwam, weten we niet. Alleszins is het zo dat in de loop van de vorige eeuw er een internaat voor meisjes in kwam.
Marc De Decker van de facebookgroep Dat és mijn Gent weet dat het internaat eigendom was van de Zusters Apostolinnen. Niet die van de congregatie van O.L.V. Onbevlekte Ontvangenis, wier hoofdhuis sinds 1892 aan het Sint-Pietersplein gevestigd is. Wél van de congregatie van de H. Jozef van Wetteren. Jean Marie De Wulf van dezelfde groep merkte op dat het gebouw op het laatst deel uitmaakte van de Artevelde-hogeschool. Er moet blijkbaar verpleging gedoceerd geweest zijn, want verzucht Walter Abbenbroek in dezelfde groep: “Hoeveel afspraakjes heb ik daar niet gehad met leerling-verpleegsters…” Tot het einde van het schooljaar 2012 was de basisschool van het Sint-Barbaracollege en de derde kleuterklas nog in het gebouw gevestigd in afwachting van een renovatie van hun gebouw aan de Savaanstraat.
Nog op Dat és mijn Gent geeft Frank De Pourcq nog mee dat er tijdens de leegstand een tijdelijk project in ondergebracht was, waarbij buurtbewoners hun afval konden laten recycleren.
Meer merkwaardige gebouwen aan de Coupure
Aan de Coupure Links liggen nog merkwaardige gebouwen. Met een legaat van industrieel Jacob Lieven van Caneghem – de straatnaam wordt ‘Jakob van Caeneghemstraat’ gespeld – werd in 1847 het Hospice van Caneghem aka Blindengesticht opgericht. Het instituut werd bestuurd door de Broeders van Liefde en de blinden verbleven er tot ze in 1913 werden overgebracht naar het Lousbergsgesticht aan de Lousbergskaai.
Aan de Coupure Links ligt op de hoek met de Rozemarijnstraat, het zogenaamde Café Salon Napoleon, alwaar tussen 1845 en 1874 oud-strijders van Napoleon samen kwamen. Tegenwoordig heet het daar Café De Walrus.
Aan de nabijgelegen Jozef Kluyskensstraat (Lees ook op deze blog: Bloedserieus) ligt ook nog het Rommelaere Instituut voor gezondheidsleer en bacteriologie uit 1898, waar ook het laboratorium voor gerechtelijke geneeskunde is ondergebracht.
De Coupure en de nijverheid
De Coupure werd aangelegd onder het Oostenrijkse Bewind (1715-1794). Onder het Frans Bewind (1794-1815) – begonnen er zich fabrieken te vestigen. Toen het zeekanaal naar Terneuzen er kwam tijdens het Hollandse Bewind (1815-1830) verschoof de nijverheid naar de zeehaven.
De vrijgekomen gronden werden ingenomen door de gegoede burgerij, net zoals dit het geval was voor een andere “coupure”, met name: aan de Visserij. (Lees ook op deze blog: Waarom het Visserijkanaal naast de Nederschelde?) F.D.
Lees ook op deze blog: Hoe de Gentse textielreus ontstond
Lees ook op deze blog:
persblog.be extra – Gentse Entrepreneur
