Straatnamen Malem: duizend bommen en granaten

STRATEN/ STAD – 11 november 2024 – Malem roept het beeld op van een dorp in mediterraan gebied. Dit komt door de paar honderd witte huisjes en haar kerkje in het midden. De wijk is merkwaardig. In een tijd dat hoogbouw de norm werd, ontstond hier een waar dorp met gewone huizen.

De parochiekerk heeft al sinds jaren een andere bestemming – was wat dit betreft zelfs de eerste parochiekerk in Gent. De kerk herbergt de ‘Circusplaneet‘, met haar sociaal-cultureel werk.

Ten westen ligt de oude site van het textielveredelingsbedrijf  ‘Alsberghe-Van Oost‘ waar thans nieuwbouw op staat bij een parkje. Ten zuiden ligt de Watersportbaan. Noordelijk is de wijk afgezoomd door de Drongensesteenweg en ten oosten door de Rooigemlaan.

OORLOGEN

“Na de Tweede Wereldoorlog werd door het stadsbestuur beslist hier een sociale woonwijk te bouwen als herdenking aan de slachtoffers van beide wereldoorlogen. Vanaf 1950 werd het gebied volgens het tuinwijkprincipe bebouwd in een merkwaardig homogeen ensemble van laagbouw en appartementen. Op 22 juni 1952 werd de wijk die de officiële benaming “Wijk Heldenhulde” kreeg, ingehuldigd door de toenmalige koning Boudewijn. De straatnamen hebben een link naar feiten en locaties uit de beide wereldoorlogen.”  Dixit Wikipedia.

Over de straatnamen… Ze verwijzen dus naar de ene en naar de gene wereldoorlog. Sommige straatnamen spreken voor zich: Herdenkingslaan, Dapperheidstraat, Politieke-Gevangenenlaan, Gijzelaarsweg, Parachutistenweg, Vrijwilligersweg, Weerstandsplein, Heldenplein, Oudstrijderslaan, Ontmijnersstraat en Sluikpersstraat.

Andere verdienen een woordje uitleg. Hoewel de wijk als herdenking geldt voor de slachtoffers van de beide wereldoorlogen, verwijzen de specifieke straatnamen in hoofdzaak naar de Eerste Wereldoorlog.

Breendonkstraat
Het ‘Fort van Breendonk‘, bij Willebroek, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt door de nazi’s als “opvangkamp” voor dissidenten, verzetslieden, gijzelaars en Joden.

Houtemlaan
In de ‘Slag bij Sint-Margriete-Houtem‘, bij Tienen, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, vielen vele Belgische doden. Na afloop ttrokken de Duitse troepen ’s avonds de stad Tienen binnen. Het 22ste linieregiment verloor die dag 1.250 van zijn 2.400 manschappen. 553 soldaten, 17 officieren en 15 onderofficieren sneuvelden.

Luiklaan
De ‘Slag om Luik‘ was het openingsgevecht van de Duitse invasie van België, en de eerste veldslag van de Eerste Wereldoorlog. Onder ‘Forten rond Luik’ verstaat men twee ringvormige groepen van forten gebouwd voor en na de Eerste Wereldoorlog rond de stad Luik.

Ramskapellelaan
Ramskapelle is bekend omwille van de hevige gevechten die hier tijdens de Eerste Wereldoorlog plaatsvonden. De Belgen konden hier standhouden omdat een vlakte bij de IJzer onder water werd gezet. Dit hield de vijand tegen.

Zesseptemberlaan
Op 6 september 1914 – tijdens de Eerste Wereldoorlog – begon de ‘Eerste Slag bij de Marne‘. De ‘Eerste Slag bij de Marne’ was een slag in de Eerste Wereldoorlog die werd uitgevochten tussen het Franse en het Duitse leger van 5 september tot 12 september 1914. Later in de oorlog werd er ook nog een Tweede Slag bij de Marne uitgevochten van 15 juli tot 6 augustus 1918.

Normandiëlaan
In oorlogstermen staat ‘Normandië‘ voor de grootscheepse landing door de westerse geallieerden op de Normandische kust aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Na zeven weken van zware gevechten wisten de geallieerden tijdens ‘Operatie Cobra’ door de sterke Duitse verdedigingslinies te breken.

 

Halenpad
De ‘Slag der Zilveren Helmen‘, geleverd op 12 augustus 1914, vond te Halen plaats. Halen is een gemeente tussen Diest en Herk-de-Stad. Dit was bij het begin van de Eerste Wereldoorlog, nadat de vijand al enkele Luikse forten had veroverd. De slag, alhoewel beperkt in omvang, wordt door historici beschouwd als de laatste grote cavaleriecharge met de blanke sabel in West-Europa. Het was een tijdelijk succes voor het Belgisch leger.

Schipdonkweg
Sint-Rita is een dorp in de gemeente Damme. Het plaatsje kreeg veel te verduren tijdens de Tweede Wereldoorlog, waaraan verschillende bunkers in het landschap nog herinneren. In 1944 werden de bruggen over het Leopoldskanaal en het kanaal van Schipdonk opgeblazen.

Merkemstraat
Merkem is een dorp in de Belgische provincie West-Vlaanderen en een deelgemeente van Houthulst. Op 17 april 1918 vond de ‘Slag om Merkem‘ plaats. Dit was een veldslag tijdens de Eerste Wereldoorlog, geleverd tussen Belgische en Duitse troepen, waarbij de Duitsers voor het laatst probeerden door te stoten naar de havens van Duinkerke en Calais. Snel liep deze aanval vast en op 28 september 1918 vond het eindoffensief plaats.

Ronselestraat
Ronsele is een deelgemeente van Lievegem. Het ligt bij het Schipdonkkanaal. Door de ligging aan dit kanaal kreeg het dorp het zwaar te verduren tijdens de twee wereldoorlogen. In de Eerste Wereldoorlog werden de kerk en verscheidene huizen in het dorp getroffen. In de Tweede Wereldoorlog werd er tijdens de Leieslag in mei 1940 opnieuw zwaar gevochten rond Zomergem.

Tervatestraat
Tervate ligt bij Diksmuide. De rivier ‘IJzer’ maakt er een grote bocht, de Tervatebocht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd in Tervate zwaar gevochten bij de ‘Slag om de IJzer’. De oprukkende Duitsers wilden de Kanaalhavens bereiken en wilden daarom half oktober 1914 de IJzer oversteken in Nieuwpoort, Diksmuide of via de drie bruggen over IJzer tussen deze beide steden, namelijk de Uniebrug, Schoorbakkebrug en de Tervatebrug. De Duitse opmars werd gestopt door de onderwaterzetting van de IJzervlakte.

Reigersvlietweg
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd bij de ‘Slag om de Ijzer’ de IJzervlakte onder water gezet. Aan de Reigersvliet waren een paar Belgische voorposten ingericht.
Bij de Slag aan de Reigersvliet zwaar gevochten toen de Duitsers probeerden de Belgische stellingen in te nemen.

Wessemweg
De Belgische ‘1e Infanteriebrigade‘ werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Verenigd Koninkrijk opgericht en stond onder bevel van Jean-Baptiste Piron.
Onder de heldendaden van de brigade… Midden september 1944 werd de Brigade naar Limburg gedirigeerd, waar ze in Beringen het Albertkanaal overstak. Op 25 september was het laatste stukje van Limburg, met onder ander Kinrooi en Maaseik, volledig bevrijd. Daarop ging de Brigade Piron in de aanval richting Nederlands-Limburg, waar de Duitse troepen zich achter het kanaal Wessem-Nederweert hadden teruggetrokken.

Archiefbeelden van Stad Gent tonen ons de “nieuwbouw” van toen. In de periode 1945-1960 werd de wijk Malem gebouwd. De wijk wordt ook wel “Eiland Malem” genoemd omdat het ingesloten ligt tussen Leie-armen. Deze sociale wijk hoort in principe bij de wijk de ‘Brugse Poort’.