persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
Mouterij N.V. Frans Van der Cruyssen-De Moor & Cie
VOLK/ ENTREPRENEUR – 17 mei 2023 – Opgericht in de tweede helft van de 19de eeuw, werd de mouterij, rond de eeuwwisseling van de 19de naar de 20ste eeuw, overgenomen door een brouwer uit de huidige Brusselsepoortstraat (toen Keizerstraat).
Na WO II stopte de mouterij en kreeg het gebouw andere eigenaars.
Ondanks haar zeer slechte staat, bevat het gebouw bijzonder erfgoed onder de vorm van speciale balken in de binnenconstructie.
MOUT
Een mouterij is een fabriek waar van granen mout wordt gemaakt, door het in water te weken, waardoor het ontkiemt, en het daarna te drogen.
Dit proces heet mouten. Het product wordt gebruikt voor bier, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
De oudste vorm is een vloermouterij. Het graan wordt hierbij in een laag van 20-100 cm op een grond gelegd te ontkiemen, afhankelijk van de wensen van de afnemer. Vroeger werd, met behulp van moutscheppen, het mout handmatig gekeerd.
Mout is een belangrijk onderdeel bij bv. het brouwen van bier. “Het mouten is belangrijk voor het totale brouwproces en zorgt voor de suikers die nodig zijn om te vergisten.” Dixit deze bron.
MOUTERIJ
Tussen de Sleepstraat en de Kartuizerlaan – langsheen de Gillis Coppinssteeg en de Pierre De Geyterstraat – lag de “stoommoutmakerij” zoals ze wordt genoemd in ‘Inventaris Onroerend Erfgoed‘.
Ze werd opgericht in 1876 en heette voluit ‘Stoommoutmakerij N.V. Frans Van der Cruyssen-De Moor & Cie‘.
De hoofdgevel staat aan de kant van de Kartuizerlaan. Daar gaapt een open poort, waarachter een verwaarloosd terrein dat thans als parkeergelegenheid gebruikt wordt.
De oorspronkelijke toegang werd verminkt door de bouw van een laadkaai.
Volgens de achtergebleven bedrijfslogo’s tegen de gevel aan de voorkant is het gebouw later in gebruik genomen door ‘ACEC‘, dat later werd gekocht door ‘General Electric‘.
BIJZONDERE BALKEN
De graanmagazijnen liggen langsheen de smalle, doodlopende Gillis Coppinssteeg. Aan die kant torent de industriële muur hoog uit, middels… “vijf bouwlagen met kleine getoogde openingen en zware verankering, onder drie aanleunende zadeldaken.”
“Deze laatste bezitten een fraaie, eveneens uit 1876 daterende, binnenconstructie in hout, waarbij zware moerbalken uit twee tot drie delen samengesteld dienden.
Per moerbalk werden, op de plaats der lassen, twee ondersteuningspunten voorzien: deze bestaan telkens uit een afgeschuinde houten kolom, waarop een – door middel van bouten aan de moerbalk verankerde – slof met geprofileerde uiteinden; sommige houten kolommen werden later door elders gerecupereerde gietijzeren zuiltjes vervangen.
Om de horizontale bewegingen tegen te gaan werden sommige moerbalken op een eerder empiristische wijze met elkaar verbonden door middel van links op de moerbalken staande trekstangen.” Zo weet onze bron, Inventaris Onroerend Erfgoed.
Aan de kant van de Sleepstraat (nr. 79) zit thans een kopieerwinkel. De kant van de Pierre De Geyterstraat is doodlopend.
Het geheel is volledig bouwvallig. Toen we er stonden bij regenweer, konden we vaststellen – binnenkijkend door een kapot venster aan de steegkant – dat het regenwater dwars door het dak – vijf verdiepingen hoog – naar de kelder stroomt. Niettemin is het gebouw vastgesteld als ‘bouwkundig erfgoed’.
VAN DER CRUYSSEN, LATER BAUTERS
Uit een document, gepubliceerd op het internet als “Open Journals” van UGent, leren we dat de oorspronkelijke oprichters bestaan uit de vennoten Van der Cruyssen en De Moor, maar dat de mouterij vanaf 1891 een eenmanszaak werd, bestuurd door Frans Van der Cruyssen.
“Rond 1902 werd de mouterij overgenomen door B. Bauters, en in 1912 omgevormd tot een N.V. Het bedrijf werd stopgezet na de Tweede Wereldoorlog. Het was de belangrijkste mouterij die Gent in de eerste helft van de 20e eeuw heeft gekend.”
KEIZERSTRAAT
Uit een ander ‘Open Journals’ document leren we dat overnemer Bauters een brouwer was, gevestigd aan de “Keyserstraete” (nu Brusselsepoortstraat), ten zuiden van de ‘Hollainkazerne’ aan de kant van de Nederschelde.
We lazen daar de volgende fait divers: “Op 3 januari 1898 blokletterde de ‘Gazette van Gend’: “Heden morgend, om 2 ure 55 minuten, werden de pompiers verwittigd dat het vuur uitgebarsten was in de brouwerij van de heer B. Bauters, Keizerstraat. Ze zijn er dadelijk heengesneld met de stoompomp. Het was de ast der mouterij die in brand gekomen was, de zoldering van het gebouw is ingestort doch de pompiers hebben al spoedig het vuur kunnen insluiten.
De mouterij paalt aan de paardestallen van de kazerne der kanonniers, men heeft de paarden uit de stallen moeten vluchten, men heeft ze naar de rijschool (de manège in de Lange Violettestraat) geleid. Twee paarden waren ontsnapt en reeds tot aan de Keizerpoort geloopen, waar men ze kon inhalen.”
“Afdeelingen gendarmen, lansiers en artillerie soldaten zijn ter plaatse gesneld.” Met een beetje fantasie kan men de lansiers in hun lange nachtkleden en met slaapmuts op door de Keizerstraat zien rennen achter de op hol geslagen paarden aan.”
In nog een ander document (van Archief Gent) zien we dat Bauters bouwvergunningen aanvroeg om, enerzijds zijn mouterij te vergroten aan de kant van de Gillis Coppinssteeg, en anderzijds om een muur, aan de kant van de Kartuizerlaan, te mogen bouwen. Dit was respectievelijk in 1907 en in 1910.
Lees ook op deze blog:
ENTREPRENEUR – Gentse brouwer van Celta pils behoorde tot de top
Lees ook op deze blog:
