persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina
De vrouw die geschiedenis schreef o.m. als de gastvrouw van Laurel & Hardy, maar vooral als dé top Gentse cabaretière
VOLK – 18 mei 2019 – De uitgedoofde stadsblog Gentblogt schreef dertien jaar geleden het volgende over een foto die door een lezer van onder het stof werd gehaald: “Het zou ons verbazen als er nog veel mensen zouden zijn die weten wie de dame in het midden is. Of het zou moeten zijn dat ze ook grootouders hadden die er grootse verhalen over kon vertellen.” De foto werd genomen op 8 januari 1948 toen Laurel en Hardy Gent bezochten. Hélène Maréchal mocht het legendarische komische duo verwelkomen in de stad.
Het is zeventig jaar geleden dat deze Gentse coryfee een punt zette achter haar cabaret- en zangcarrière en ze is een halve eeuw geleden gestorven.
Hélène Maréchal stamt uit een ander tijdvak. Ze werd op 31 december 1893 geboren in de Schildersstraat – tussen Dendermondsesteenweg en Bijgaardepark – en ging heen op 25 juni 1970. Ze is dus bijna een halve eeuw geleden gestorven. Ze was de dochter van een borstelmaker en van een vroedvrouw of een “achter-waorsterigge” – dixit ‘Ghendtsche Tydinghen‘ uit 1983. Ze stamde, volgens dezelfde bron, uit een gezin van 16 kinderen.
Ze is een begrip geworden voor de geschiedenis van het volkstoneel van de eerste helft van de 20e eeuw in Gent. Meer dan een kwarteeuw was ze de absolute vedette. Ze was een toneelspeelster, een revue-artieste, een cabaretière... Het was 1949 toen ze er mee ophield. Vanaf haar 15e had ze op de planken gestaan.
Hélène Maréchal trad veel op in de Minardschouwburg – die leeg stond na de oorlog en weer op gang werd getrokken door Romain Deconinck. “Ze speelde vooral volkse figuren in stukken zoals ‘Een Schoonmoeder uit de Duust’. Hélène Maréchal maakte geschiedenis als de West-Vlaamse meid Zenobie in de toneelstukken van Henri Van Daele” schrijft Arthur De Decker in 2006 op Gentblogt.
‘Lène’ – want zo noemden de Gentenaars haar – was meer dan gewoon maar een schitterende actrice, zangeres en cabaretière. Ondanks haar glamoureuze carrière had de actrice steeds oog voor de gewone mens in nood. Tijdens de oorlog was ze bijvoorbeeld regelmatig te zien in het ziekenhuis van Sint-Amandsberg, het hospieske. Maar ook in de oude Bijloke. Ze was actief betrokken bij allerlei activiteiten van liefdadigheid.
Eric Bauwens, die over haar een boek schreef (zie onder): “Door haar benefietoptredens wist ze fortuinen in te zamelen voor teringlijders, bejaarden, wezen en oudstrijders. Wat nu de ‘Warmste Week‘ is, deed zij toen in haar eentje. Ze trad ook dikwijls op in zieken- en bejaardenhuizen en had met vele honderden sukkelaars een zeer persoonlijke band.”
Er is een straat naar haar genoemd in Gentbrugge: Het Hélène Maréchalhof, (nabij de Emiel van Swedenlaan, niet ver van de Gentbrugse Meersen) d.w.z.: genoemd naar haar artiestennaam, want officieel heette ze Sidonie Van Larebeke.
Ze woonde op een bepaald moment in de Begijnhofdries bij de Sint-Elisabethkerk en het Oud Begijnhof. Een fotograaf maakte een mooie foto van de woning met een nauwelijks zichtbare kat, links op de voorgrond, getiteld: ‘De krabbende kat van Hélène Maréchal‘. Het huisje is nu eigendom van de stad (OCMW).
Freek Neirynck regisseerde al in 1983 het toneelstuk ‘Lène Maréchal, de revue van een proeverigge’ over haar. ‘De Gentse proeverigge‘ is overigens de titel van een lied dat Henri Van Daele voor haar heeft geschreven en in het volkse culturele erfgoed van Gent is blijven plakken. Net zoals het lied ’t Groen hoedje overigens.
In het toneelstuk ‘De Gentse proeverigge’ speelde een andere Gentse coryfee de rol van Hélène Maréchal. Rosa Geinger was toen ze die rol speelde ook al 70 jaar. Het werd toneel werd opgevoerd in Theater Taptoe aan de Abrahamstraat, en bij kenners op gemengde gevoelens onthaald. Er was sprake van een niet helemaal geslaagde evocatie… Een kritische beschouwing in het heemkundige blad ‘Ghendtsche Tydinghen‘ uit 1983 leert ons echter onbedoeld iets over de présence van Hélène Maréchal…
“In tegenstelling met [sic] ‘de Roste Wasser‘, [een echt bestaande volksfiguur die enkele decennia lang het ondergoed ging ophalen in de rosse buurt van Gent; in een stuk dat eerder door Theater Taptoe eerder werd opgevoerd] die uitsluitende evolueerde op het poppentoneel, betreft het hier een gemengd spektakel: poppenspel, sketches, zang. De figuur van Hélène wordt vertolkt door Rosa Geinger die het beste probeert te maken van een zeer ondankbare taak. En daar waarschijnlijk ook in geslaagd is bij het jongere publiek dat Hélène nooit gekend heeft. Voor de ouderen onder ons die Hélène Maréchal wel meegemaakt hebben, was de evocatie niet 100%. Rosa Geinger bezit niet de brede, ronde, uitgebreide, expansieve fysiek (zullen we maar zeggen) die Hélène karakteriseerde.
Daar kan Rosa natuurlijk niets aan doen en men kon moeilijk van haar eisen dat ze eerst een verdikkingskuur zou ondergaan. Ten tweede heeft haar stem niet de draagkracht van deze van haar model. Hélène had een eerder penetrante, krachtige, vérdragende stem.”
De auteur van het stuk in ‘Gendtsche Tydinghen’ merkt verder op dat hij geen kritiek wenste te geven op Rosa Geinger, die er het beste van had gemaakt. De auteur wijst er ook op dat revue-artiesten vroeger een krachtige stem moésten hebben, gezien ze in “de Nieuwen Cirk” optraden. [Hiermee werd het ‘Wintercircus’ uit 1894 bedoeld dat naast de huidige Stadsbibliotheek ligt. Het was de opvolger van het houten circus De ‘Drie Sleutels’ aan de Kattenberg en de Sint-Amandstraat ofte “den Ouden Cirk” die was afgebrand.]
Gedenkavond op maandag 27 mei wordt spektakel
Naar aanleiding van een gedenkavond wordt het boek van Eric Bauwens voorgesteld: ‘Lène. Hélène Maréchal: tussen toneel en liefdadigheid’. (15 euro, 20 euro in de boekhandel).
Arthur De Decker vermeldde in Gentblogt ook nog het bestaan van een ouder boek met als titel ‘Hélène Maréchal, een leven van zang en toneel‘. Het werd in 1968 uitgegeven door de ‘Koninklijke Bond der Oost-Vlaamse Volkskundigen’. Daarin vertelt Hélène Maréchal in haar eigen sappige stijl over haar loopbaan en haalt anekdotes op. Dit boek is helaas enkel nog tweedehands te verkrijgen.
Tina De Gendt presenteert tijdens de gedenkavond. Lily Castel, die ooit nog met Hélène Maréchal in de Minardschouwburg op scène stond, haalt herinneringen op en zingt. Will Ferdy, Luk De Bruyker en Freek Neirynck geven toelichting. Carine Stevens, Hein Vanhuyse en Ann Lemaitre treden op. F.D.
Gedenkavond Hélène Maréchal. Minardschouwburg. Romain Deconinckplein (tussen Sint-Pietersnieuwstraat en Walpoortstraat). Maandag 27 mei 2019 van 19:30 tot 21:00. Inkom € 12,0 – Kansentarief voor UiTPAS Regio Gent: € 2,4. Na de voorstelling wordt een hapje en een drankje aangeboden. De opbrengst van de avond gaat integraal naar de Alzheimerliga-familiegroep regio Gent. Tickets
——————————————————————————————
Carine Stevens en Ann Lemaitre zullen met Carine’s ‘Theater Cabaret Goeste‘ een eigen stuk over Maréchal’s volkstoneel en cabaret brengen in de Cultuurkapel aan de Sint-Antoniuskaai. Tijdens de Gentse Feesten, di 23, do 25 , vrij 26, zo 28 juli. Tickets
————————————————————————————
Lees ook op deze blog:
Van De Fonteine naar Minard, naar Romain Deconinck
(over Rosa Geinger) “Gent van maa”
Het levenssprookje van Honorine en Paul-Gustave
De Gentse senioren en hun cinema’s van toen
Lees op deze blog:
