ENTREPRENEUR – Le Phoenix – Phoenixstraat


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

ENTREPRENEUR24 maart 2018 –  Aan de Brugse Poort startten ondernemer Jacob Huyttens en zijn echtgenote Thérèse Kerremans een atelier. In de beginfase werd de Engelse spinmolen ‘Mule Jenny’ nagebouwd.
Textielfabrikant Camille De Bast sr
. nam vervolgens de fabriek over en stichtte Le Phoenix. Die ging diversifiëren in allerlei aspecten van metaalverwerking en werd een internationale speler inzake katoenmachinebouw.

Le Phoenix: tussen Kettingstraat – Phoenixstraat – Leiekaai – pic google earth
Phoenix reclame – pic Fiveprime

Huyttens-Kerremans & Willem I

Het atelier dat ondernemer Jacob Joseph Huyttens en zijn echtgenote Thérèse Norbertine Jeanne Kerremans in 1821 opstartten bij de Leie aan de overkant van de Groene Vallei, werd opgetrokken met Hollandse staatssteun. Het was de tijd van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, dat stand hield van 1815 tot 1830. Het atelier groeide uit tot een belangrijke machinebouwer en metaalverwerkend bedrijf.

Jacob Huyttens was een vertrouwensman van koning Willem I. Hij was van 1817 tot 1830 gemeenteraadslid in Gent, en was tijdens de volledige periode van het Hollands Bewind lid van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal. De eerste zes jaar na de onafhankelijkheid van België zetelde hij als orangist in de gemeenteraad. Zo weet het Liberaal Archief.

Brugsepoort in de Hollandse Tijd – zicht op Noordstraat – Aquarel van Jean-Baptiste Joseph Wynantz
Leiekaai tegenover Groene Vallei

Het bedrijf werd opgetrokken op de plaats waar een oude Protestantse tempel had gestaan. De website van Inventaris Onroerend Erfgoed preciseert dan weer dat de site stond, daar “waar in 1566 de Calvinisten een achtkantige houten tempel met kerkhof hadden gebouwd, het zogenaamde “Peerdekerkhof“.” Dit was in de tijd van het kortstondig Calvinistisch Bewind of de Gentse Republiek.

Terug naar hoofdpagina

De erfenis van Lieven Bauwens

Het bedrijf had zich in den beginne gespecialiseerd in de bouw van weef- en spinmachines voor de katoennijverheid. “In de beginfase werden talrijke Engelse specialisten en technici in het bedrijf tewerkgesteld”. Het bedrijf zou de eerste jaren de ‘Mule Jenny‘ hebben nagebouwd – de automatische spinmachine van Engelse makelij, die eerder door Lieven Bauwens naar Gent was gesmokkeld. (Lees in deze blog: Pre-industrieel Gents textielIn die zin nam de machinebouwer Huyttens-Kerremans het van Bauwens over.

Terug naar hoofdpagina

Spinmachine Mule Jenny – MIAT – pic bluejeans.gent

Na zijn euvele smokkeldaad had Bauwens immers een mechanische katoenspinnerij opgericht in het Kartuizerklooster, maakte er ook machines en verkocht hij die aan andere Gentse industriëlen. Die fabriek groeide uit tot ca. 3.000 arbeiders. Na de val van Napoleon Bonaparte was Bauwens naar Parijs gevlucht, waar hij berooid stierf.

Terug naar hoofdpagina

Camille De Bast sr. & Le Phoenix

Camille De Bast sr. (1807-1872) – katoenfabrikant, volksvertegenwoordiger en senator – nam de fabriek over in 1837. Een jaar eerder begon de verkoop bij Huyttens-Kerremans immers te slabakken. De vennootschap Le Phoenix werd opgericht door De Bast sr.

Fabrieksnaam op een hydraulische pomp van ‘Le Phoenix’ uit 1901 – pic wikipedia.org

Camille De Bast-De Hert baatte een katoenspinnerij en -weverij aan de Coupure uit en combineerde dit vanaf 1837 met het voorzitterschap van de raad van bestuur van de NV Le Phoenix.” 

De eerste katoenfabriek van de familie De Bast ging failliet in 1811, maar de zoon  richtte een nieuwe op achter de ouderlijke woning aan de Coupure Rechts.  (Lees ook op deze blog: Iepensteeg: groots in haar onooglijkheid)

Le Phoenix kende vervolgens een grote bloei, niet in het minst omdat de mechanisering van de textielfabrieken, en andere fabrieken in Gent, in volle opmars was. Het bedrijf groeide van 248 personeelsleden in 1872 naar 400 in 1880. Tegen 1898 werden er niet alleen weefgetouwen gemaakt maar allerlei machines – ook stoommachines, gasmotoren, turbines, elektromechanische onderdelen en hydraulische pompen, persen en liften.

De ligging – in de buurt van de Leie en de Brugse Vaart (en de verbinding met de Coupure) – was gunstig, gezien waterwegen belangrijk zijn voor de bevoorrading van verre markten.

In die tijd was Le Phoenix de tweede grootste metaalproducent in België, na Cockerill in Seraing/Luik, en een belangrijke internationale producent. De bedrijfssite strekte zich grosso modo uit tussen de Kettingstraat, Phoenixstraat en Leiekaai. Het enige zichtbare dat vandaag van de fabriek is overgebleven, is een muur van de parking van de NAM-garage aan de Leiekaai.

Terug naar hoofdpagina

In 1908 werd naam gewijzigd naar Phoenix Nouveau. Na WOII gingen de fabriekspoorten dicht.

Le Phoenix – gravure – 1885 – pic Wikipedia

Even verderop aan de Leiekaai was in die tijd ook Société Linière La Lys gevestigd. Dit was de vlasfabriek van de stamvader van de Hemptinne‘s.  Ook dichtbij, was de Filature de Royghem, opgericht in 1897.

Terug naar hoofdpagina

Phoenixstraat – Phoenixbrug – Brugse Poort
Leiekaai – NAM My Way – parkingmuur

“Dankzij de industriële revolutie groeide Gent in de 19de en 20ste eeuw uit tot één van de belangrijkste industriesteden van Vlaanderen.” Dixit Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel Erfgoed.

“Het voorgeborchte van de Brugse Poort”

De bedrijfssite lag samen met het vlasbedrijf Société Linière La Lys in het “voorgeborchte van de Brugse Poort” en kende een aantal cités.

Phoenixstraat – cité in zijstraat

 

Phoenixstraat – hoek Kettingstraat – Brugse Poort

In 1976 werd de “cité Portugal” tegenover Le Phoenix – met uitzicht op het koor van de Sint-Jan-Baptistkerk– gesloopt. Dit moet ter hoogte van de Aambeeldstraat geweest zijn. De cité dateerde van 1836.

Tussen Filature de Royghem en Le Phoenix lag een cité, genoemd: ‘De Kerremelkkoer’. Deze benaming – net zoals ‘Het Luizengevecht’ aan de andere kant van de Brugsepoort – illustreert bijzonder goed wat de levensomstandigheden van de arbeiders waren, die halfweg de   19e eeuw massaal Gent binnenstroomden na een paar mislukte oogsten. F.D.

Lees ook in deze blog: 

Stoom aan de Coupure werd bier en fitness

 

Hoe de Gentse textielreus ontstond 

 

Tussen Rooigem en Begijnhoflaan: Bevrijdingslaan

 

 

Aambeeldstraat – Brugse Poort
Kaarderijstraat -Korhoenstraat – vroeger: cité Kerremelkkoer – Achterkant Filature de Royghem

 Naar Facebook

Terug naar hoofdpagina

NAAR ARCHIEVEN

Lees ook op deze blog:

Extra persblogbe - Gentse Entrepreneur - kopie (2) - kopiepersblog.be extra – Gentse Entrepreneur