CURSIEF – Vroeger op de kermis: rariteiten troef !


header copie - aangepast persblog.be - kopie (2)persblog.be – Verhalen uit en over Gent – naar hoofdpagina

De Halfvastenfoor is terug!

‘CURSIEF’/ EVENT  06 maart 2022 – Vroeger was het volk verzot op kermis. Immers waren de kermisattracties een welgekomen afwisseling in een computerloos en televisieloos leven vol sleur.
Maar het ging toch wel over véél meer dan draaimolens, smul- en ballenkramen. Het exposeren van mismaakte mensen, het vlooiencircus, waarzeggers, en dies meer, behoorden tot het attractiearsenaal.

ALTIJD PRIJS! ALTIJD PRIJS!

Wilde ritten, lucht-acrobatie, autoscooters, spookhuizen, draaimolens,  gokpaleizen, schietkramen, de “altijd-prijs-kramen”… you name it. Je beleeft het hier: Sint-Pietersplein, Sint-Amandsplein, Kramersplein.
Nee, je hebt niét altijd prijs – noch bij het gokken noch aan schietkraam. En indien je wél prijs hebt, heb je er sowieso al dik voor betaald – door je inleg. It’s the name of the game.

Vrijdagmarkt – GF 2019
Sint-Pietersplein – Halfvastenfoor 2017

Wie inzet op ambiance – verzopen in kleurrijke lichtjes, opzwepende muziek en een stomende massa – heeft wél altijd prijs! Op voorwaarde dat het weder le vent en poupe heeft – mijn gedacht!
Naarmate de avond valt, stijgt het magische gehalte van de foor. Niet in het minst omdat de kleurrijke lichtjes hun eigenste lichtfestival presenteren.
Dit is dus hoe ik kermis ervaar. De Blogman

KOMT DAT ZIEN, KOMT DAT ZIEN!

Vroeger was het groffer

Je gelooft het nooit – hoewel wie halfweg (of in de buurt) van het vorige millennium is geboren, zal het misschien nog gezien hebben…
Vroeger waren kermissen meer dan enkel geautomatiseerde attracties en smulkramen.

Muzikanten – pic art.rmngp.fr

Zo werd er in een stadje bij de Franse grens (niet nader te noemen, beginletter ‘K’), op de kermis  eind de jaren 1970, een tentje opgetrokken, waar je moest betalen om binnen te mogen, en om daar te kijken naar… ‘de vrouw met de grootste borsten ter wereld’. En ze hàd grote borsten! Die hele aanblik gaf een beetje een ziekelijke indruk. Haar goed gevulde, maar vooral lang uitgerokken borsten rustten op een cafétafel, aan welke zij half ontbloot gezeten was. Zelf lachen deed ze zeker niet, die vrouw. Sommige omstanders zonder borsten en zonder ellebogen vaak wél. Ten onrechte. Omdat ze zat waren, dwaas of beide.
Hoe ik dit allemaal weet? Omdat ik toen als adolescent gaan kijken ben, tiens. Nieuwsgierigheid is mijn aard.

Rariteiten exposeren op kermissen. Het was niet nieuw, integendeel. Het wortelde in een oude traditie.
Men presenteerde zogenaamde ‘wonderen der natuur’, zoals daar waren: gedrochten, Siamese tweelingen, wildemannen, albino’s, hermafrodieten, levende skeletten en armlozen die met mond of voet tekeningen maakten. Wij zouden gruwen van een uitstalling van misgeboorten op sterk water. En wat te denken van aangeklede geraamtes… Dit staat te lezen in ‘Kermis, rituelen en tradities‘.

Kermisattractie – pic camerahobby

Mismaakten

In oudere tijden waren kermissen dus ook nog gelegenheden om met mismaakte mensen uit te pakken. Of met creepy dingen, zoals bv. organen of vroeggeboorten op sterk water. In heel oude tijden werden dwergen opgevoerd – of netter: personen met een kleine gestalte, ahum… Zo ook het dwergvrouwtje Pauline Musters, dat uit Ossendrecht in Holland kwam – en van hot naar her, van kermis naar expositie, werd versast als betalende attractie. De mensen hadden toen een vreemd soort humor. Ze lachten met mismaakten!?

De hier getoonde foto van het dwergvrouwtje Pauline komt uit het boek ‘Gestoorde Vorsten’,  samengesteld door het Museum dr. Guislain, naar aanleiding van een gelijknamige tentoonstelling dik twintig jaar geleden. Pauline werd gefotografeerd in de Gentse fotografiestudio ‘B. Jacobs & Cie’ aan het eind van de 19e eeuw.

Vlooientheater

Er was ook ander spektakel. Neem nu het ‘vlooientheater’, ook wel ‘vlooiencircus’ genoemd. De uitbaters lieten de vlooien springen of lieten ze een miniatuur karretje voorttrekken. Een paar jaar geleden stond er nog eentje op de Kraanlei.
Je moet er wel een goeie bril voor opzetten, en je mag van geluk spreken als je er niet krabbend vandaan gaat. 🙂

Kraanlei – vlooientemmer – augustus 2018

Filmattracties

Er was meer. Denk aan de kermislui die in de laat 19de eeuw filmprojecties hielden in een tent, waarin spektakel of rariteiten te zien waren. Film was toen nog een vrij nieuw medium, waar fascinatie voor bestond.
Neem nu kermisexpoloitant Heinrich Ludwig Grünkorn. Hij was in Gent in het bevolkingsregister ingeschreven en is in Gent overleden. Vanaf 1888 was hij actief op kermissen in ons land, Nederland en Duitsland.
Hij had als een van de eerste de attractie ‘De Amerikaansche rutschbaan’, ook wel ‘Montagne russe’ of ‘Vliegende bergtram’ genoemd.
Vanaf 1891 reisde hij rond met zijn mechanisch kunstwerk ‘De Wereld in het Klein’, om het nadien over te schakelen tot een filmtheater.
Grünkorn stond begin 1897 in Gent op de Halfvastenfoor en kondigde zijn werk aan als: “Voorstelling van levende photographiën, zichten van alle landen, aankomsten van treinen en tram, zichten der zee, serpentijnsche dansen en dies meer“. Dit staat in zijn biografie.

Montagne russe – pic Huis van Alijn

Poppenkasten, van hun kant, hebben al altijd hun plaatsje gehad op kermissen, die al in de vroege middeleeuwen zouden zijn ontstaan.

Het Vlaamse ‘foor’ zou afgeleid zijn van het Franse ‘foire’, wat markt of jaarmarkt of jaarbeurs betekent. ‘Kermis’ zou dan weer een samentrekking zijn van Kerkmis.

Wetenschappers

Ook wetenschappers toonden lange tijd hun prille vindingen op de kermis, vooraleer die werden ingezet door de industrie. Zo bv. deed de  elektriseermachine haar intrede als kermisattractie in 1745, maar ook de stoommachine…
Eerder waren er al de ‘spirituelen‘ met hun geestelijke magie, en de ‘mechaniekers’ met hun getrukeerde onthoofdingen en doormiddenzagingen van vrouwen.

Waarzegsters

Madame Soleil” met haar glazen bol – of met haar Tarotkaarten – was een vaste troef op kermissen “van voor den oorlog“. Veel mensen denken dat het mogelijk is om met tarotkaarten de toekomst te voorspellen. Alleszins hun eigen toekomstige levensverloop… Daar maakten die madammen, dikwijls zigeunerinnen, dan misbruik van. Je kon hen, in een tentje of in een kermiswagen, raadplegen tegen betaling.

Waarzegster – pic mijnzzp.nl

Zedenloos

Straatmuzikanten vermaakten de volksmensen, en maakten dikwijls hun hoofd dol. Samen met rijkelijk vloeiende alcoholische dranken tijdens de vele drinkgelagen, werden de zeden losser. Hierdoor gebeurde het dat vrouwen – door iemand anders dan door hun echtelied – of jonge maagdekens zwanger geraakten tijdens een kermisbezoek. Zeker als het al donker was. In die tijd hoefde je bij een potentiële sekspartner geen “aanvraag” te doen. Gewoon de rokken opheffen en grabbelen, volstond.

Gewichtheffer – pic Huis van Alijn

Het gezegde ‘van een kale kermis thuiskomen’ zou dan weer het gevolg kunnen zijn van vechtpartijen die er op kermissen ontstonden. Soms ontstond er zelfs volksoproer na een kermis. Een gewone moord kon ook. De burgerij had schrik voor volkse kermissen.

Geniet van onze reportage uit 2018

Lees verder onder de video

Lezer André De Pauw merkte op: ” Aantrok hadden ook de bokstent en ‘de luut mee den beer‘ waar geldprijzen werden beloofd…en heimelijke (louche) afspraken schering en inslag waren om de beloofde prijs niet te moeten ophoesten.” Etienne Fornier voegde daar aan toe: “De ‘vuile talluure‘ (de boxring waar publiek werd uitgedaagd), een buisvormige piste waar moto’s rondjes maakten, de zierluuper Aimé met zijn collectebus. Was anders dan nu.”

De Halfvastenfoor 

In 2020 was de foor nog maar net opgebouwd, ze moest op burgemeestersbevel weer worden afgebroken wegens het risico op COVID-besmettingen.
In 2021 kwam ze weer niet met halfvasten. Ze kreeg wel een zomerjasje: de Zomerfoor 2021.
In 2020 was de Zomerfoor al verhuisd naar het Sint-Pietersplein. Voorheen viel ze samen met de GF en werd ze op de Vrijdagmarkt gehouden.

De Blogman

 

Bekijk de Halfvastenfoor 2022

 

 

Lees ook op deze blog:

Wat in Gent met de kerselaar, notelaar, perelaar, appelaar?

 

 

Een toerke doen: Langerbrugge lonkt

 

 

Over “den Duits” en versbakken luxe in ’60

 

 

Het ‘Buurtblad.com’, voorloper van deze blog

 

 

Middagje Muide-Meulestede

 

 

Hoe het jaareinde tegelijk hartverwarmend en troublerend werd

 

 

Terug naar hoofdpagina

Naar Facebook

Lees ook op deze blog:

CURSIEF – ARTIKELOVERZICHT 2016-2017-2018-2019-2020-2021-2022
EVENT – ARTIKELOVERZICHT 2022-2023-2024